دکتر محمد جواد احسانی اردکانی ” فوق تخصص گوارش و کبد در مورد تشخیص و درمان کبد چرب توضیح می دهند.
آیا رسوب چربی در کبد، می تواند عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد؟
بله، در یکی از انواع بیماری کبد چرب به نام ” Non Alcoholic Steatohepatitis” یا “NASH” ، همراه با رسوب چربی در کبد، التهاب نیز دیده می شود. این التهاب با از بین رفتن سلول‌های کبدی و افزایش آنزیم‌های کبدی متعاقب آن همراه است.
در نمونه برداری از کبد این افراد، ترشح سلول‌های التهابی و درجاتی از رسوب چربی همراه با از بین رفتن سلول‌های کبدی دیده می شود. در صورت ادامه ی این وضعیت، نهایتاً در تعدادی از بیماران عوارض جدی و حتی سیروز می تواند ایجاد شود.
البته بالا نبودن آنزیم‌های کبدی دلیل بر عدم وجود التهاب و نکروز سلول‌های کبدی نیست، یعنی حتی بدون افزایش آنزیم‌های کبدی نیز، بیماری در حضور کبد چرب امکان پیشرفت دارد.
اگر با وجود کبد چرب، سن بیمار بالاتر از ۴۵ سال بوده و دچار چاقی شدید (BMI بیشتر از ۳۰) نیز باشد و در آزمایش آنزیم‌های کبدی وی، یعنی (ALT) و (AST) بزرگ تر از یک باشد و فرد به دیابت هم مبتلا باشد، خطر پیدایش فیبروز در کبد افزایش می یابد.
معمولاً التهاب ایجاد شده در رابطه با اثر مخرب دی اکسیداتیو و به دنبال آن پراکسیداسیون چربی هاست. به دنبال این واکنش‌ها، مواد شیمیایی واسطه ای و التهابی از سلول‌های مختلف آزاد می شوند که سبب تشدید عوارض می گردند.
بیشترین تئوری در مورد علت ایجاد کبد چرب، مقاومت به انسولین است که به دنبال آن سایر حوادث از جمله آسیب اکسیداتیو و… ایجاد می شود. در این زمینه آهن موجود در کبد، چربی، کمبود آنتی اکسیدان‌ها و باکتری های روده‌ای به ایجاد آسیب‌های اکسیداتیو کمک می کنند.
تشخیص کبد چرب چگونه است؟
همان طور که قبلاً گفته شد، بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب بدون علت هستند، بنابراین در مورد کسانی که مستعد این عارضه هستند باید به این موضوع توجه کرد.
انجام آزمایش های کبدی، سونوگرافی و سی تی اسکن به تشخیص کبد چرب کمک می کنند. اگر چه یافته‌های موجود در این روش همگی غیراختصاصی هستند و امکان دارد در سایر بیماری‌ها نیز دیده شوند.در واقع لازم است موارد دیگری که می تواند با کبد چرب اشتباه شوند، همگی بررسی و رد شوند.
در نهایت نمونه برداری از کبد است که تشخیص کبد چرب و NASH را قطعی می کند. افزایش آنزیم‌های کبدی در حد خفیف تا متوسط است، در سونوگرافی نیز معمولاً افزایش اکوی کبد به طور منتشر همراه با بزرگی کبد دیده می شود که البته این تغییرات ثابت و همیشگی نیستند. در سی تی اسکن بر خلاف سونوگرافی، دانسیته(چگالی) کبد کمتر از حد معمول است.
در نمونه برداری کبد نیز رسوب واکوئل‌های چربی را به همراه یا بدون ترشح سلول‌های التهابی و فیبروز می توان دید.
آیا نمونه برداری از کبد برای تمام مبتلایان به کبد چرب الزامی است؟
خیر، معمولاً نمونه برداری از کبد در کسانی توصیه می شود که علائمی در رابطه با بیماری کبدی مزمن داشته باشند و یا طحال آنها بزرگ شده باشد و یا سلول‌های خونی آنها از جمله پلاکت‌ها، کمتر از حد طبیعی شده باشد.
همچنین وجود بیماری دیابت و یا چاقی قابل توجه در افراد بالاتر از ۴۵ سال(با توجه به اینکه خطر پیشرفت کبد چرب را افزایش می دهند)، بر لزوم نمونه برداری از کبد می افزاید.
در کسانی که عوامل خطر ذکر شده را ندارند، پس از یک دوره ی ۱۲- ۶ ماهه (که بیمار عوامل خطرساز را تعدیل کرده یا درمان دارویی شده است)، در صورت عدم بهبود، نمونه برداری توصیه می شود.
درمان کبد چرب چیست؟
متاسفانه درمان قطعی برای NASH وجود ندارد، اگر چه تعدیل عوامل خطرساز از جمله: رفع چاقی، کنترل چربی‌های خون، کنترل قند خون و افزایش فعالیت بدنی می تواند در بهبودی موثر باشد.
در ضمن کاهش وزن در افراد چاق باید به تدریج صورت گیرد، چرا که کاهش وزن سریع، خود می تواند به کبد چرب منتهی شود.
درمان دارویی جهت کاهش چربی رسوب کرده در کبد و کاهش التهاب ایجاد شده به کار می رود، اگر چه در مورد موثر بودن آنها هنوز اتفاق نظر وجود ندارد. اما در این رابطه می توان به:
ویتامین E، ویتامین C، Prebucol , Metformin و Betuine و Ursodeoxy Cholic acid اشاره نمود. مطالعات اخیر بی تاثیر بودن Vitamin E و Ursodeoxy Cholic acid را ثابت نموده است.
لینک کانال تلگرامی کبد چرب: https://t.me/FattyLiverIr
