فیبرواسکن

فيبرواسکن، وسيله اي نوين در تشخيص شدت ضايعات کبدي

مقدمه

کبد بزرگترين غده ي بدن است که آن را ميتوان به يک کارخانه شيميايي تشبيه کرد که وظيفه ي توليد، تغيير، انبارکردن و دفع مواد را برعهده دارد. اين کارخانه علاوه بر مسئوليت تهيه مواد لازم براي تمام سلول هاي بدن، در دفع سموم از بدن نقش مهمي ايفا مي نمايد.

از علل مهم بيماريهاي کبدي مي توان هپاتيت ويروسي بی و سي، هپاتيت خود ايمني، عوارض داروها، مصرف الکل، چاقي و کم تحرکي و بالا بودن قند خون است. کبدچرب از شايعترين علل بيماريهاي کبدي بوده که شيوع آن در حال افزايش است .

محل کبد

کبد در قسمت راست و بالاي شکم و در پشت دنده ها و زير پرده ي ديافراگم قرار دارد . وزن کبد حدود ۱۵۰۰ گرم و معادل يک پنجاهم وزن مي باشد.

لبه تحتاني کبد در هنگام دم عميق حدود ۱ الي ۲ سانتي متر زير لبه ي دنده هاي سمت راست لمس مي شود . در اکثر مواقع با معاينه شکم و لمس کبد نمي توان به

وجود يا عدم وجود بيماري کبد پي برد و انجام آزمايش خون ضروري است.

نمونه برداري کبد

اولين بار نمونه برداري از کبد به وسيله پائول ارليش در سال ۱۸۸۳انجام شد. در جنگ جهاني دوم، از اين روش به منظور بررسي و تحقيق در رابطه با هپاتيت ويروسي که نيروهاي درگير در جنگ را مبتلا ساخته بود، استفاده شد. نمونه برداري يا اصطلاحاً بيوپسي کبد يک شيوه تخصصي براي بررسي ضايعات کبدي و ميزان وخامت آن است. نمونه بدست آمده از اين روش در حد چند ميلي متر تا سانتي متر بوده و توسط آزمايشگاه پاتولوژي مورد بررسي قرار مي گيرد. جهت انجام بيوپسي کبد بررسي آزمايشات انعقادي و هموگلوبين خون ضروري است. انجام نمونه برداري از کبد يک روش تهاجمي است ومي تواند در موارد نادر با خاطرات و عوارض براي بيماران همراه باشد. امروز از نمونه برداري کبد تنها و تنها در موارد ضروري استفاده مي شود .

مراحل بيماري کبدي

در مراحل اوليه فقط التهاب کبد وجود دارد و در صورت عدم درمان صحيح و در طي فاصله زماني متغيير چند ساله ،فيبروز کبد تشديد مي شود و بالاخره سيروز(تنبلي کبد) بروز

مي نمايد. شناخت اين مراحل براي پزشک در جهت درمان صحيح و براي بيمار، براي درک بهتر شدت بيماري خود حائز اهميت است.

فيبر و اسکن ، روشي نو

امروز با استفاده از تکنولوژي پرتاب امواج با فرکانس پايين ( ماوراء صوت) بر داخل کبد مي توان به ميزان سفتي آن پي برد . ميزان کبد نيز با ميزان فيبروز و آسيب پايدار کبد ارتباط مستقيم دارد، اين روش غير تهاجمي است. تقسيم بندي ميزان فيبروز کبدي به صورت نمره اي F0تاF4 تقسيم بندي ميشود و به همين ميزان نيز مي توان از سنجش ميزان سفتي کبد که با کيلو پاسکال (kpa) گزارش ميشود استفاده کرد .روش انجام فیبرواسکن عینا مانند سونوگرافی میباشد و نیاز به ناشتایی نیست.

ميزان سفتي کبد که با کيلو پاسکال شناخته مي شود نشان دهنده ميزان آسيب پايدار کبدي است.

از اين روش مي توان در پي گيري درمان بيماران هپاتيت ويروسي، کبد چرب و بيماري خود ايمني استفاده کرد و با تکرار آزمون مي توان به سير بيماري و تغيير در شدت آن پي برد.

تحليل يافته ها توسط نرم افزاري پيچيده صورت مي گيرد و با سنجش ميزان سرعت سير امواج و با استفاده از فرمول هاي آماري ميزان آسيب پايدار کبد (فيبروز) مشخص ميشود. انجام اين کار هيچ دردي ندارد.

ميزان بررسي کبد هنگام نمونه برداري ۵۰۰۰۰/۱ واحد کبد مي باشد ولي در فيبرو اسکن يک در ۵۰۰ واحد کبدي است و اين نشان دهنده ي دقت بيشتر فيبرو اسکن در بررسي آسيب هاي کبدي است.

اندازه گيري CAP چيست؟

استفاده از CAPدر واقع يک پارامتر تقويت شده و کنترل شده که نشاندهنده ي ميزان ارتفاع (Amplitude)امواج سونوگرافي هنگام عبور از کبد مي باشد که در واقع مي توان به وسيله ي آن به ميزان رسوب چربي درکبد و آسيب آن پي برد. هرچه ميزان رسوب چربي در کبد بيشتر باشد ميزان CAP بالاتر خواهد بود و واحد آن dB/m مي باشد.

اين روش در تشخيص ميزان رسوب چربي در کبد از روش سونوگرافي حساس تر است.

قابل توجه است در صورت انجام دقيق و صحيح مراحل استفاده از دستگاه فيبرو اسکن مي توان نقش اپراتور و ماشين را در تحليل نتايج ناديده گرفت.

در خاتمه بايد تاکيد کرد که تفسير دقيق يافته ها با در نظر گرفتن وضعيت بيمار، وجود يا عدم وجود بيماري هاي غير کبدي مثل بيماري هاي قلبي توسط متخصص بيماري هاي کبد (هپاتولوژيست) ضروري است.

مقایسه فیبرو اسکن با بیوپسی کبد

بیوپسی کبد	تست فیبرواسکن
تهاجمی بودن	غیر تهاجمی بودن
محدوده کوچک مورد بررسی	محدوده وسیع مورد بررسی(۲۵۰ برابر بزرگتر)
نیاز به بی حسی	عدم نیاز به بی حسی
نیاز به آمادگی قبلی	عدم نیاز به آمادگی قبلی
وجود ریسک بالا در تکرار تست	تکرار پذیری تست بدون ایجاد خطر
احتمال بستری شدن	عدم بستری شدن
وجود درد و ناراحتی در حین و پس از انجام عمل	عدم وجود هرگونه درد و ناراحتی در حین و پس از انجام تست
استرس و ترس و دلهره قبل از عمل	آرامش و خونسردی قبل از انجام تست
زمانبر بودن انجام عمل و آماده شدن جواب آن	مدت زمان کوتاه انجام تست و آماده شدن جواب آن
هزینه بالا	هزینه پایین تر
نیاز به وجود همراه بیمار	عدم نیاز به وجود همراه بیمار

آخرين تکنولوژي فيبرو اسکن در اختيارماست