فیبروز کبدی یکی از بیماری های قابل درمان در کبد است، اما عدم درمان آن پیامدهای زیادی در پی خواهد داشت که در ادامه به طور کامل به معرفی بیماری فیبروز کبد می پردازیم .
فیبروز کبد زمانی رخ می دهد که بافت سالم کبد دچار اسکار یا جوشگاه شود و نتواند به درستی کار کند. فیبروز اولین مرحله از بروز اسکار در کبد است. در مراحل بعدی و با پیشروی فیبروز، امکان بروز سیروز کبد liver cirrhosis وجود دارد. گرچه برخی مطالعات حیوانی نشان داده اند که کبد توانایی بازسازی و بهبود خود را دارد، اما زمانی که کبد انسان آسیب پیشرفته ببیند، معمولا بهبود نمی یابد. با این حال مصرف برخی داروها و تغییر در سبک زندگی از پیشروی فیبروز پیشگیری می کند
. مقیاس های زیادی برای تقسیم فیبروز کبد وجود دارد، یکی از رایج ترین سیستم ها برای تقسیم بندی فیبروز کبدی سیستم METAVIR نامیده می شود. این سیستم نمره ای را به فعالیت یا میزان پیشروی فیبروز کبد و همچنین شدت فیبروز اختصاص می دهد. از این سیستم تنها پس از بیوپسی یا نمونه برداری از کبد می توان استفاده کرد و نمرات آن از A0 تا A3 متفاوت است.
• A0 : فیبروز فعالیتی نداشته
• A1 : فعالیت خفیف فیبروز
• A2 : فعالیت متوسط فیبروز
• A3 : فعالیت شدید فیبروز
•
مراحل فیبروز نیز از F0 تا F4 متغیر هستند:
• F0 : هیچ فیبروزی مشاهده نمی شود
• F1: فیبروز پورتال بدون جوشگاه
• F2: فیبروز پورتال با کمی جوشگاه
• F3: وجود جوشگاه های متعدد بدون سیروز
• F4: سیروز

علائم فیبروز کبد
فیبروز کبد در مراحل خفیف تا متوسط آن معمولا توسط پزشک تشخیص داده نمی شود. چرا که تا زمانی که آسیب های زیادی به کبد وارد نشده،فیبروز کبد نمایان نمی شود. زمانی که بیماری در کبد پیشروی کند، فرد ممکن است علائم زیر را در خود مشاهده کند:
• کم شدن اشتها
• عدم توانایی در درست فکر کردن
• تجمع مایعات در پاها و شکم
• یرقان (زرد شدن چشم ها و پوست)
• تهوع
• کاهش بی دلیل وزن
• ضعف
طبق آمار به دست آمده حدود ۶ تا ۷ درصد جمعیت جهان به فیبروز مبتلا هستند و خودشان نمی دانند زیرا که هیچ نشانه ای از بیماری را در خود مشاهده نمی کنند.

علت فیبروز کبد چیست؟
بعد از اینکه فرد نوعی آسیب یا التهاب را در کبد خود تجربه می کند، فیبروز کبد بروز می کند. سلول های کبد برای بهبود زخم تحریک می شوند. در زمان بهبود زخم پروتئین هایی مانند کلاژن و گلیگوپروتئین به میزان بیشتری در کبد تولید می شوند. در نهایت بعد از مدتی ترمیم سلول های کبد (که هپاتوسیت hepatocyte نامیده می شوند) نمی توانند خود را ترمیم کنند. پروتئین بیش از حد نیز اسکار یا زخم را تشکیل می دهد.

بسیاری از بیماری های کبد ممکن است باعث بروز فیبروز شوند، این بیماری ها عبارتند از:
• هپاتیت خود ایمنی
• انسداد مجاری صفراوی
• آهن بیش از حد
• کبد چرب غیر الکلی
• ویروس هپاتیت B و C
• بیماری کبد ناشی از مصرف الکل
طبق بررسی های انجام شده کبد چرب غیر الکلی شایع ترین علت بروز بیماری فیبروز کبد است و دومین علت بروز این بیماری کبد چرب الکلی است که ناشی از مصرف الکل زیاد است.

درمان فیبروز کبدی
درمان فیبروز کبد معمولا به علت بروز آن بستگی دارد. پزشک علت زمینه را درمان کرده و اگر امکان داشته باشد، تاثیرات بیماری فیبروز را نیز کاهش می دهد. به عنوان مثال اگر فردی اعتیاد به مصرف الکل داشته باشد، پزشک برنامه ای برای کمک به وی در ترک الکل پیشنهاد می دهد. اگر فرد مبتلا ب کبد چرب غیر الکلی باشد، پزشک یک رژیم غذایی سالم برای فرد مشخص کرده تا وزن خود را کم کند و داروهایی را نیز برای او تجویز می کند. ورزش کردن و کاهش وزن نیز می توانند از پیشروی فیبروز کبد پیشگیری کنند.

تحقیقات زیادی انجام شده اند تا بتوان دارویی برای رفع بیماری فیبروز ساخت، اما در حال حاضر دارویی برای انجام این کار ساخته نشده است. اگر فیبروز کبد تا حدی پیشروی کند که کبد فرد به درستی نتواند کار کند، تنها راه درمان آن پیوند کبد است.
عوارض فیبروز کبد
سیروز کبدی یکی از مهم ترین پیامدهای فیبروز است، سیروز به اسکارهای شدیدی گفته می شود که به کبد آسیب زیادی وارد کرده و باعث وخیم شدن حال فرد می شود. بروز سیروز معمولا مدت زیادی طول می کشد، چیزی حدود یک تا دو دهه. البته همه موارد فیبروز کبدی به سیروز منجر نمی شود. کبد یکی از اندام های حیاتی است و برای ادامه زندگی به آن نیاز داریم. کبد مواد زائد خون را فیلتر می کند و کارهای مهم دیگری در بدن انجام می دهد. در نهایت اگر فیبروز پیشروی کرده و به سیروز تبدیل شود و منجر به نارسایی کبد شود، پیامدهای زیادی در پی خواهد داشت .
کلام آخر درباره فیبروز کبد
طبق آمار به دست آمده سیروز کبد یکی از مهم ترین علل مرگ و میر در جهان است. بنابراین لازم است فیبروز کبد هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان شود تا از پیشروی آن به سیروز پیشگیری شود. از آنجایی که فیبروز کبد معمولا با نشانه ای همراه نیست، تشخیص آن کار سختی است. گاهی برخی عوامل خطرساز وجود دارند، مانند اضافه وزن یا نوشیدن بیش از حد الکل، که فرد را در معرض ابتلا به فیبروز قرار می دهد و پزشک با توجه به این عوامل خطرساز توصیه می کند برخی معاینات از کبد فرد انجام شود.
منبع: گروه سلامت سیمرغ با اصلاح