یک فوق تخصص بیماری‌های عفونی با تشریح راه‌های انتقال انواع هپاتیت، گفت: واکسیناسیون، اجتناب از رفتارهای پر خطر، عدم استفاده از سرنگ مشترک، روابط جنسی حفاظت شده و استریلیزاسیون در تزریقات برخی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به انواع هپاتیت است.
دکتر مسعود مردانی – استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به بهانه روز جهانی هپاتیت در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: داروها، توکسین، عوامل میکروبی و ویروس‌ها از عوامل ایجاد کننده هپاتیت محسوب می‌شوند و از علل ویروسی ایجاد کننده هپاتیت می‌توان به هپاتیت‌های نوع A , B, C و اخیراD و E اشاره کرد.
وی با اشاره به دفع سموم، ساخت پروتئین‌های حیاتی برای بدن، تنظیم مصرف قند خون، سوخت و ساز چربی‌ها و برخی از هورمون‌های ضروری بدن به عنوان مهم‌ترین وظایف کبد در بدن انسان، تصریح کرد: اختلال در عملکرد این عضو می‌تواند به بیماری هپاتیت منجر شده و همچنین عواملی مانند ویروس‌ها، دارو و الکل آن را تشدید می‌کند. همچنین فعال شدن غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن بر علیه سلول‌های کبد هپاتیت ” اتوایمیون” نامیده می‌شود.
این استاد دانشگاه، عوامل ویروسی را دلیل بروز شایع‌ترین انواع هپاتیت A, B,C و D و E عنوان کرد و افزود: هر کدام از این بیماری‌ها نشانه‌های متفاوتی دارند. به عنوان نمونه هپاتیت نوعA یک بیماری بسیار شایع است که ۸۰.۴ درصد ایرانیان تا سن بلوغ و بعد از آن به این بیماری مبتلا می‌شوند.
عمده‌ترین راه‌های انتقال هپاتیت A
وی عمده‌ترین راه انتقال هپاتیت A را از طریق دهان و مدفوع دانست و گفت: افراد در تماس با بیمار نیز احتمالا از طریق مواد غذایی آلوده به این بیماری مبتلا می‌شوند. البته این نوع هپاتیت تا حدی شایع است که بسیاری از کودکان فرم بدون یرقان آن را می‌گیرند.
این فوق تخصص بیماری‌های عفونی، مسافرت به عتبات عالیات و عدم رعایت بهداشت را در شیوع این بیماری موثر عنوان کرد و گفت: متاسفانه زیرساخت‌های بهداشتی کشور همسایه ما عراق برای پذیرایی میلیونی زائران کفاف نمی‌کند و بنابراین زائران باید در این سفرها تا حد امکان از خوردن مواد آشامیدنی و غذاهای تهیه شده توسط افراد دوره‌گرد و کیوسک‌های غیراستاندارد و فاقد اصول اولیه بهداشت فردی، اجتناب کنند.
علایم اولیه ابتلا به هپاتیت
مردانی با اشاره به علایم اولیه ابتلا به هپاتیت، اظهار کرد: این بیماری در ابتدا با علائمی مثل سرما خوردگی، بدن درد، تب و سردرد و بی‌اشتهایی مفرط خودش را نشان می‌دهد. البته اکثر بیماران به یرقان مبتلا نمی‌شوند ولی چشم مبتلایان به یرقان، زرد می‌شود. از سایر مشخصه‌های این بیماری می‌توان به درد شکم، تهوع، استفراغ و تغییر رنگ ادرار به صورت پررنگ و مدفوع کم رنگ اشاره کرد.
یک درصد مبتلایان هپاتیت A دچار هپاتیت برق آسا می‌شوند
مردانی با بیان اینکه هپاتیت A یک بیماری خوش خیم است که با گذشت ۶ تا ۸ هفته حتی بدون درمان دارویی خود به خود بهبود می‌یابد، تصریح کرد: متاسفانه یک درصد این افراد در طول بیماری دچار هپاتیت برق آسا شده که این نوع شدید بیماری اکثرا به دنبال هپاتیت نوع A گزارش شده و می‌تواند باعث مرگ بیمار شود و گاهی اوقات تنها راه جلوگیری از مرگ و میر هپاتیت برق آسا، پیوند کبد است.
هپاتیت در چه افرادی باعث مرگ و میر می‌شود؟
وی با بیان اینکه ۸۰ درصد ایرانیان تا ۲۰ سالگی به هپاتیت نوع A مبتلا می‌شوند، تصریح کرد: بنابراین آنتی بادی این بیماری در بدن اکثر افراد تولید می‌شود. عمدتا مرگ و میر در افرادی ایجاد می‌شود که بیماری مزمن کبدی دارند. به عنوان نمونه به دلیل ابتلا به هپاتیتB,C یا بیماری سیروز کبدی، هپاتیت Aحاد روی آن سوار شده و گاها به سمت نوع برق آسا که مرگ و میر بالایی دارد، حرکت می‌کند.
بیماران مبتلا به هپاتیت B,C مزمن حتما واکسن بزنند
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توصیه کرد: بیماران مبتلا به هپاتیت B,C مزمن، حتما با آزمایش خون از ابتلا یا عدم ابتلا به هپاتیت A مطمئن شده و نسبت به واکسیناسیون هپاتیت A اقدام کنند.
وی ادامه داد: درصورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به خصوص کودکان زیر سن بلوغ به هپاتیت نوع A، به این افراد ایمونوگلوبولین تزریق می‌شود تا از ابتلای سایر اعضای خانواده جلوگیری شود. این اقدام یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلا به هپاتیت نوعA است.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به هپاتیت A
وی با اشاره به سایر راه‌های پیشگیری از ابتلا به هپاتیت A، عنوان کرد: مهم‌ترین راه پیشگیری، رعایت مسائل بهداشت فردی، شست و شوی مکرر دست، عدم استفاده از غذا و آب آلوده در مسافرت‌ها به خصوص مسافرت‌های زیارتی است. همچنین اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا شد، سایر افراد خانواده می‌توانند برای پیشگیری از واکسن استفاده کنند.
هپاتیت B؛ راه‌های انتقال و پیشگیری
مردانی با اشاره به هپاتیت B به عنوان نوع دیگری از این بیماری که عمدتا از طریق خون و فرآورده‌های خونی، تماس جنسی و انتقال از مادر مبتلا به هپاتیت B به نوزاد، عنوان کرد: هپاتیتB در یک برهه زمانی از بیماری‌های با شیوع بالا در کشور محسوب می‌شد که خوشبختانه از سال ۱۳۷۲ واکسن هپاتیت Bجزو واکسن‌های طرح گسترش ایمن سازی قرار گرفت و طی آن کلیه کودکان تازه متولد شده، رایگان واکسینه می‌شوند. بنابراین ما هم اکنون در منطقه جزو کشورهایی هستیم که افراد زیر ۲۵ سال مطمئنا در برابر هپاتیت B ایمن هستند.
حدود ۲ میلیون بیمار مبتلا به هپاتیتB در ایران
وی با بیان اینکه با اقدامات صورت گرفته در زمینه پیشگیری از هپاتیت Bاز جمله واکسیناسیون، آمار افراد در خطر شیوع این بیماری کاهش یافته است، گفت: در حال حاضر میزان شیوع هپاتیتB در کشور ما رقمی حدود ۱.۵ تا ۲ درصد است. ولی با وجود همه اینها فکر می‌کنیم چیزی حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون بیمار در کشور داریم که برخی از آنها از این بیماری آگاه بوده و تحت نظر دکتر هستند و متاسفانه عده‌ای هم شناسایی نشده‌اند که شناسایی و درمان این افراد با هدف جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران یکی از مسئولیت‌های مهم ماست . در همین راستا کشور ما در طرح پیشگیری از هپاتیت B تا سال ۱۴۰۰ مشارکت فعالی دارد.
ناقلین سالم مبتلا به هپاتیت B هر ۶ ماه یک بار آزمایش دهند
وی با بیان اینکه ناقلین سالم مبتلا به هپاتیت B باید هر شش ماه یک بار آزمایش داده و تست عملکرد کبد انجام دهند، اظهار کرد: در صورتی که فرد با افزایش آنزیم‌های کبدی روبرو بود، باید به پزشک مراجعه کرده و درمان شود. خوشبختانه در سال‌های اخیر داروی موثر درمان هپاتیتB مزمن در کشور خودمان ساخته می‌شود و حتی پوشش بیمه دارد. بنابراین افراد می‌توانند با پرداخت مبلغی ناچیز برخلاف کشورهای منطقه و دنیا، هپاتیت B مزمن را درمان کنند.
وی انجام واکسیناسیون را یکی از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری عنوان کرد و گفت: متاسفانه هنوز افرادی هستند که قبل از سال ۱۳۷۲ به دنیا آمده و واکسن مربوطه را نزده‌اند این افراد باید با مراجعه به مراکز بهداشتی واکسینه شوند.
مردانی در ادامه با اشاره به هپاتیت C نیز گفت: این نوع از بیماری هپاتیت از راه تزریق خون و فرآورده‌های خونی و یا استفاده از سرنگ‌های مشترک منتقل می‌شود و در این میان عواملی مانند سیگار، چاقی، مصرف الکل، ابتلا به دیابت، بیماری HIV ، داروهای کورتون و بیماری تالاسمی به پیشرفت آسیب کبدی در بیمارن هپاتیت C کمک می‌کند. در همین راستا اگر هپاتیت B و C مزمن را درمان نکنیم در طول زمان ممکن است به سیروز کبدی و یا حتی سرطان کبد تبدیل شود.
این متخصص بیماری‌های عفونی در پایان صحبت هایش متذکر شد: در مورد انتقال بیماری به دنبال تزریق خون و فرآورده‌های خونی، خوشبختانه با پوشش‌های سازمان ملی انتقال خون ایران، آمار انتقال هپاتیت و HIV به دنبال تزریق خون به صفر رسیده است.
