هپاتیت و بیماریهای خاص
هپاتیت و بیماریهای خاص
بیماران هموفیلی
بیماری هموفیلی یک بیماری ارثی با اختلال انعقادی است. یکی از بیماریهای ناشناخته شده از چند هزارسال پیش است ولی در سال ۱۹۸۲ نام هموفیلی یعنی خون دوست! روی این اختلال گذاشته شد و به تدریج انواع آن یعنی هموفیلی نوع “آ”، نوع “بی” و .. معرفی گردید. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی و ارائه مراقبت های لازم، طول عمر بیماران افزایش یافته و علاوه بر آن شیوه ی زندگی آنان نیز تغییر کرده است. در گذشته های نه چندان دور، مرگ بیماران هموفیلی به دلیل انواع خونریزی دور از انتظار نبوده است. در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ استفاده از پلاسمای تازه سبب بهبودی بیماران شد و سپس در دهه ۱۹۶۰ به دنبال ورود فاکتورهای تغلیظ شده انعقادی، بیماران هموفیلی به زندگی نزدیک به طبیعی دعوت شدند. بیماران هموفیلی باید از فراورده های انعقادی استفاده کنند تا بتوانند کیفیت زندگی خود را حفظ کنند ولی مشتقات پلاسمایی در ابتدا حاوی عوامل عفونی مانند ویروس های هپاتیت “ّبی”،”سی”، ایدز،سیتومگالوویروس واسپیروکت بود. اما پیشرفت روز به روز علم پزشکی به سمت کشف مجهولات و حذف خطرات خون و فراورده های آن توانست علاو بر ارتقاء کیفیت زندگی عزیزان هموفیلی، آنان را در برابر خطرات بیماریهای عفونی تا حدود زیادی محافظت نماید.
هپاتیت ویروسی
در طی دو دهه اخیر انفجاری در شناخت انواع هپاتیت های ویروسی و ماهیت آنها در دنیا حاصل شده است. طبق بررسی های انجام شده حدود ۳۵۰ میلیون نفر در سراسر دنیا حامل ویروس هپاتیت “بی” و حدود ۱ تا ۴ درصد از جمعیت دنیا آلوده به ویروس هپاتیت “سی” هستند. با توجه به احتمال مزمن شدن این دو نوع ویروس، باید همه ی تلاشها در جهت پیشگیری معطوف شود.
هپاتیت “بی” و هموفیلی
در مطالعات انجام شده شیوع هپاتیت “بی” در مبتلایان به هموفیلی مراکز مختلف دنیا از ۳ تا ۱۳ درصد بوده است. خوشبختانه در صورت تماس با ویروس هپاتیت “بی” در اکثر موارد سیستم دفاعی بدن، ویروس را خود به خود از بدن فرد دفع مینماید.
در مجموع شیوع بیماری کبدی ناشی از هپتاتیت “بی” در مبتلایان به هموفیلی بیش از جمعیت عادی است.
هپاتیت “سی” و هموفیلی
متاسفانه تمام بیماران هموفیلی که قبل از سال ۱۹۸۵ میلادی از فاکتورهای انعقادی استفاده کرده اند، دچار هپاتیت “سی” شده اند و به همین دلیل شایع ترین علت بیماری مزمن کبدی بیماران هموفیل، هپاتیت “سی” است. ویروس هپاتیت “سی” به طور عمده از راه خون و فراورده های خونی آلوده منتقل میشود. پس از کشف هپاتیت “بی” و سالم سازی خون ها از نظر این نوع هپاتیت، شایع ترین عامل هپاتیت به دنبال تزریق خون هپاتیت ((non A non B بود که بعدها هپاتیت “سی” نام گرفت.
طی یک بررسی تحقیقاتی که در سال ۱۳۷۵ در بیماران هموفیلی ایرانی انجام شده، میزان شیوع هپاتیت “سی” در ۲۰۰ بیمار هموفیلی به روش الیزا، ۶۱ درصد بوده است. به نظر می رسد که شیوع این بیماری در برخی نواحی ایران در بیماران هموفیلی ۴۵ درصد و در برخی نواحی دیگر بیش از ۷۰ درصد است. میزان آلودگی به هپاتیت “سی” در بیماران مسن تر که در نتیجه از میزان بیشتری فاکتور انعقادی استفاده کرده اند بیشتراست.
بهرحال امروزه با روشهای ویروس زدایی مناسب و غربالگری مناسب اهداکنندگان، خطر ابتلا به هپاتیت “سی” تا حدودی منتفی شده است.متاسفانه در بیش از ۸۵ درصد مبتلایان به هپاتیت “سی” این ویروس در بدن باقی مانده و به فعالیت خود ادامه میدهد.از طرفی دیگر، خوشبختانه سیر این بیماری بسیار کند بوده و تنها در ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد بیماری مزمن کبدی یعنی سیروز ایجاد میشود.
متاسفانه تعدادی از بیماران هموفیل به بیماری ایدز نیز مبتلا هستند. ویورس ایدز سبب تشدید بیماری کبدی میشود. علت آن کاهش فعالیت سیستم ایمنی و دفاعی است که تکثیر ویروس هپاتیت “سی” را تسهیل میکند.
قابل ذکر است که خوشبختانه بیماران هموفیلی که دارای آنتی بادی ضد هپاتیت ((HCV Ab+ بوده و میزان آنزیم های کبدی ALT طبیعی و ویروس در خون به روش PCR کشف نشود، توانسته اند ویروس را بطور کامل از بدن خود دفع نمایند و نباید نگران باشند.
هپاتیت “آ”
یکی از انواع بیماری های کبدی، هپاتیت “آ” میباشد. این نوع هپاتیت در کشورهایی که از نظر وضعیت بهداشتی و استانداردهای آب آشامیدنی در سطح نسبتا پایینی قرار دارند، شایعتر است. انتقال این بیماری از طریق ورود ویروس از راه خوراکی (آب یا غذای آلوده) صورت میگیرد و گسترش بیماری با شلوغی جمعیت، فقر بهداشتی و عدم دفع صحیح فاضلاب ارتباط دارد. با بهتر شدن وضعیت بهداشتی، بروز بیماری در سراسر جهان روبه کاهش است.
امکان انتقال هپاتیت “آ” از راه تزریق خون و فراورده های خونی بسیار ناچیز است و باتوجه به اینکه در اکثر موارد، ابتلا در سنین پایین دیده میشود بیماران هموفیل یز ممکن است دچار این بیماری شوند.
هپاتیت “آ” خود به خود خوب شده و ویروس از بدن بیمار بصورت کامل دفع میشود. در این نوع هپاتیت حالت ناقل هپاتیت ایجاد نخواهد شد.
با توجه به اینکه ابتلا به هپاتیت “آ” در بیماران هموفیل مبتلا به هپاتیت “سی” میتواند بیماری کبدی شدیدی ایجاد نماید، لذا بهتر است بیماران هموفیل ضمن رعایت نکات بهداشتی مثل صرف آب آشامیدنی، غذای سالم و رعایت بهداشت شخصی پس از دستشویی رفتن، از واکسن هپاتیت “آ” نیز استفاده کنند تا از تشدید بیماری کبدی آنان جلوگیری شود.
بیماران تالاسمی
تالاسمی یک نوع کم خونی ارثی و نسبتا شایع است که با تزریق منظم خون و مصرف داروی دفع کننده آهن (دیسفرال) تحت کنترل در می آید. اساس درمان حفظ هموگلوبین در سطح ۱۰ گرم دردسی لیتر است. اختلال در آنزیم های کبدی در بیماران تالاسمی شایع است.از عوارض قابل توجه تزریق خون، انتقال عفونتهای ویروسی میباشد که میتوان هپاتیت “ّبی”،”سی” و “ایدز” را نام برد. حدود ۲۵ درصد از بیماران تالاسمی در کشور انگلستان مبتلا به هپاتیت “سی” هستند. طبق آمارهای موجود در کشور ما ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران تالاسمی مبتلا به هپاتیت “سی” هستند.
با توجه به افزایش طول عمر بیماران تالاسمی مشلات کبدی بیماران روز به روز بیشتر خود را نشان میدهد. البته علت مهم اختلال در آنزیمهای کبدی، رسوب بیش از حد آهن در کبد است.این موضوع خصوصاً پس از طحال برداری شدیدتر میشود. مصرف مناسب دیسفرال میتواند از میزان رسوب آهن در کبد کم کند. باید توجه نمود که زیادی آهن بطور مضاعف میتواند اثرات هپاتیت “سی” بر روی کبد را تشدید نماید. در مواردی که آهن زیادی در کبد وجود دارد، اثر اینترفرون در مهار هپاتیت “سی” ضعیف میشود و به همین دلیل پزشک متخصص ابتدا درمان زیادی آهن با دیسفرال و اندازه گیری مکرر فریتین سرم جهت تعیین وضعیت آهن بدن را توصیه میکند.
بیماران تالاسمی در معرض خطر ابتلا به هپاتیت “بی” بوده و لازم است واکسیناسیون هپاتیت “بی” در ایشان انجام شود.