- فشارخون بالا سومين عامل كشنده در دنيا است.
- فشارخون بالا در صورتی‌که کنترل نشود، به رگهای مغز، قلب، کلیه و چشم آسیب میرساند.
- فشار خون بالا، چاقی و اضافه وزن، فعالیت بدنی ناکافی، چربی خون بالا، و اعتیاد، پنج عامل خطری هستند که بالاترین نسبت بار بیماریها را تشکیل میدهند.
- در ايران از هر ۱۰ نفر، ۴ نفر كم تحرك، تقريبا ۲ نفر سيگاري و حدود ۳ نفر مبتلا به اضافه وزن هستند.
- با بالا رفتن سن افراد به دليل كاهش عملكرد كليه‌ها، ناتواني در دفع نمك بدن، سفت شدگي ديواره رگ‌ها و افزايش وزن بدن، فشار خون افزايش مي‌يابد
- نیمی از جمعیت ایران بیش از میزان مورد نیاز خود غذا میخورند.
- در افراد ۱۸ سال و بالاتر، فشار خونی که در حد ۹۰/۱۴۰ یا بیشتر باشد، فشار خون بالا محسوب مي‌شود.
- در افراد مبتلا به بيماري قند يا بیماری مزمن کلیه، فشارخون مساوي و يا بيش از ۸۰/۱۳۰ فشار خون بالا محسوب میشود.
- در سنین بین ۴۰ تا ۷۰ سال، بالا رفتن فشار خون ماكزيمم (عدد بزرگتر) به اندازه ۲۰ میلیمتر جیوه یا افزایش فشارخون مينيمم (عدد كوچكتر) به اندازه ده میلی‌مترجیوه، فرد را ۲ برابر بيشتر در معرض خطر عوارض ناشي از فشار خون بالا قرار می‌دهد.
- اين يك باور نادرست است كه افزايش فشارخون با بالارفتن سن، يك امر طبيعي است.
- وجود فشار خون مينيمم(عدد دوم)(عدد كوچكتر) مساوی یا بالاتر از ۹۰ علي‌رغم داشتن فشارخون ماكزيمم(عدد بزرگتر) طبيعي مثلا ۱۲۰ ، فشارخون بالا محسوب مي‌شود
- بالا بودن به تنهايي هريك از عددهاي ماكزيمم و مينيمم فشارخون، فشارخون بالا محسوب مي‌شود.
- احتمال ابتلا به بيماري فشارخون در افرادي كه تا سن ۵۵ سالگي فشارخون بالا نداشته‌اند خيلي زياد است.
- افرادي كه فشار خون ماكزيمم (عدد بزرگتر آن‌ها بین ۱۲۰ تا ۱۳۹ است یا فشار خون مينيمم (عدد كوچكتر) آن‌ها بین ۸۰ تا ۸۹ است در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند.
- تنها راه تشخيص فشارخون بالا، اندازه گيري آن با دستگاه فشارسنج است
- با يكبار اندازه گيري فشارخون، نمي‌توان فشارخون بالا را تشخيص داد.
- افراد بالاي ۱۸ سال با فشارخون طبيعي بايد براي اندازه گيري فشارخون خود هر دو سال يكبار به پزشك مراجعه كنند.
- فشار خون كودكان بايد از سه سالگي، هر سال توسط پزشك انجام شود.
- اگر فشار خون عددی بالاتر از ۱۲۰/۱۸۰ باشد باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد.
به دلايل مختلف در طول روز فشار خون ممكن است تغيير كند اين دلايل عبارتند از:
- در طول خواب فشار خون کاهش مي‌يابد.
- تنفس و ضربان قلب در فشار خون تاثیر دارد.
- فعالیت فکری و جسمی ممكن است در فشار خون موثر باشد.
- در طول شب فشار خون در افراد سالخورده و بیماران قندی کمتر است.
- مصرف سيگار، الكل و قهوه باعث افزایش فشار خون میشود.
- پربودن مثانه در فشار خون موثر است.
- كم‌خوابي و فشار عصبي فشار خون را افزایش می‌دهد.
- عوامل محيطي ماند دما و سر وصدا بر ميزان فشار خون موثر هستند.
علت‌هاي ایجادكننده فشار خون بالا عبارتند از :
- ارث: در صورت ابتلاي يكي از اعضاي خانواده به فشارخون بالا، احتمال ابتلای ساير اعضای خانواده زياد است.
- سن: با افزايش سن احتمال بروز فشار خون بالا بیشتر میشود.
- چاقی: افرادی که وزن بالاتر از حد طبیعی دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند. فشارخون در افراد چاق ۶-۲ برابر بيش از افرادي است كه اضافه وزن ندارند.
- فعالیت بدنی کم
- مصرف الکل
- مصرف زياد نمک
- قرص‌هاي ضدبارداریهای خوراکی: بانوانی که از قرص ضدبارداری خوراکی استفاده میکنند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند مخصوصاً اگر همزمان سیگار بکشند.
- جنس: تا سن ۴۵ سالگی، فشار خون بالا در مردان شایعتر است. در ۴۵ تا ۵۴ سالگی خطر در دو جنس برابر است. بعد از ۵۴ سالگی، خطر ابتلا به فشار خون بالا در زنان بیشتر میشود.
- ابتلا به بيماري‌هاي دیابت، بيماري مزمن کلیه، تیروئید، غدد فوقکلیه یا چربی خون بالا، احتمال بروز فشار خون بالا را بیشتر میکند.
برای اندازه گیری صحیح فشار خون رعايت نكات زير ضروري است:
- ۳۰ دقیقه قبل از اندازه گیری فشارخون، سیگار، چای و قهوه استفاده نكنيم.
- ۳۰ دقیقه قبل از اندازه گیری فشارخون، فعاليت بدني شديد نداشته باشيم
- ناشتا نباشيم.
- قبل از اندازه گيري فشارخون مثانه خالي باشد.
- اندازه گيري فشارخون در وضعیت نشسته انجام شود.
- در حالت آرام و پشت خود را تكيه دهيم.
- دستي كه قرار است فشارخون از طريق آن اندازگيري شود را روي تكيه گاه قرار دهيم.
- از خم كردن و مشت كردن دست خودداري كنيم.
- بهتر است فشار خون از دست راست اندازه گيري شود.
- در حين اندازه گيري بايد ساكت و بي‌حركت باشيم.
- آستين لباس بايد نازك و به اندازه كافي گشاد باشد تا بر روي بازو فشار نياورد.
- اگر داروي فشارخون مصرف مي‌كنيم، بهتر است فشارخون در حالت ايستاده و يا دراز كشيده نيز اندازه گيري شود.
- زانوها را در حالت آویزان قرار ندهيم. كف پا را بايد روي زمين يا يك سطح محكم قرر دهيم
- پهناي كيسه دستگاه فشارخون بايد به اندازه ۳/۲ طول بازو باشد. بنابراين دستگاهي كه براي اندازه گيري فشارخون در كودكان استفاده مي‌شود كوچكتر از دستگاه بزرگسالان است.
- كيسه دستگاه فشارخون بايد دور بازو را بپوشاند.
- كيسه فشارخون حدود دو انگشت(۲ تا ۳ سانتي‌متر) بالاي چين آرنج بسته شود.
- از باد كردن مكرر بازوبند بدليل تاثير بر مقدار فشارخون خودداري كنيم
- در صورتي‌كه نياز است به‌طور منظم فشارخون خود را اندازه گيري كنيم، بهتر است هر روز در يك زمان مشخص، اين‌كار را انجام دهيم.
- اگر فشارخون خود را چند بار اندازه گيري مي‌كنيم بين هر بار اندازه گيري، يك دقيقه صبر كنيم.
- لوله لاستيكي دستگاه فشارسنج نبايد گره يا پيچ بخورد.
- در افراد مسن فشارخون بايد از هر دو دست گرفته شود و اگر فشارخون متفاوت بود مقدار فشاري كه بالاتر است را در نظر بگيريم
- براي اطمينان از عملكرد درست دستگاه فشارسنج، هر ۶ ماه يكبار با يك دستگاه دقيق و سالم آن را تنظيم كنيم.
