مهمترین نیازهای تغذیه ای سالمندان چیست؟

تغذیه سالم و سلامت بخش، برای همه و در همه سنین امری ضروری و دارای اهمیت است.

به گزارش روابط عمومی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بر اساس آمار، تغذیه نامناسب و سوء تغذیه در پانزده تا پنجاه درصد جمعیت سالمندان جهان گزارش شده است؛ با توجه به پیشرفت های پزشکی و بهداشتی، متوسط عمر انسان افزایش یافته و در کشورهای پیشرفته این میانگین به مراتب بیشتر است.

فرایند پیر شدن با کاهش تدریجی فعالیت های فیزیکی و افزایش بیماری های مزمن همراه است و به نظر می رسد بهبود وضعیت تغذیه تا حد زیادی می تواند، از این مشکلات پیشگیری کند یا آنها را کاهش دهد؛ به همین دلیل یکی از مسایل مهم سالمندان، مسایل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه آنهاست.

با افزایش سن، نیاز سالمندان به انرژی کاهش می یابد و تمایل به مصرف غذا کمتر می شود، در این حالت اگر انتخاب غذا به درستی انجام نشود، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در این گروه سنی، پایین تر از حد مطلوب می شود.

عوامل موثر در ایجاد مشکلات تغذیه ای سالمندان

عوامل جسمانی؛ مانند کاهش کل انرژی موردنیاز، بیماری های مزمن، بی اشتهایی، تغییر در حس چشایی، خرابی دندان ها، بی تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها

مشکلات روحی و روانی؛ مانند افسردگی، تنهایی و از دست دادن همسر

مشکلات اقتصادی؛ مانند درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و پخت غذای مناسب، زندگی در آسایشگاه

مشکلات مرتبط با از دست دادن حافظه مانند آلزایمر

نیازهای تغذیه ای سالمندان

انرژی:

با افزایش سن، میزان نیاز به انرژی کاهش می یابد که می تواند به دلیل کاهش فعالیت جسمی و کاهش توده عضلانی بدن باشد، در صورت دریافت انرژی بیش از حد نیاز، مشکلات و عوارضی مانند چاقی، فشارخون و بیماری های قلبی عروقی برای سالمند ایجاد می شود؛ میزان نیاز به انرژی برای هر سالمند متفاوت است و بر اساس وزن، قد، شرایط فیزیکی و سلامتی او محاسبه می شود، در این زمینه پیروی از یک الگوی تغذیه زیر نظر متخصص تغذیه، امری ضروری است.

پروتئین:

با افزایش سن، علاوه بر کاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز کاهش می یابد و میزان نیاز به پروتـئین با افزایش سن نه تنها کاهش نمی یابد، بلکه ثابت مانده یا افزایش پیدا می کند، به ویژه در صورت ابتلا به بعضی بیماری ها و یا عفونت ها، این نیاز به مراتب افزایش می یابد؛ چهارده تا شانزده درصد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان باید از پروتـئین ها به ویژه پروتئـین های با کیفیت بالا تامین شود، بعضی از سالمندان ممکن است به دلیل مشکلات مالی، پروتـئین کافی دریافت نکنند که این مساله باید مورد توجه قرار گیرد، البته میزان نیاز به پروتئـین ها نیز در اشخاص مختلف با توجه به شرایط بدنی آنها متفاوت است و گاهی در بعضی از سالمندان بیمار، ممکن است نیاز به کاهش پروتئـین دریافتی باشد.

مایعات:

مصرف مایعات در سالمندان باید به مقدار کافی باشد؛ نشانه های کمبود آب در بسیاری از سالمندان ممکن است به صورت خشکی لب ها، گود افتادن چشم ها، تب، یبوست، کاهش حجم ادرار و تهوع باشد که این مساله در مورد سالمندانی که در مناطق گرم زندگی می کنند، بیشتر شایع است.

ویتامین ها و مواد معدنی:

بیشتر سالمندان علاقه زیادی به مصرف مکمل های ویتامیـنی دارند که باید از مصرف بیش از حد نیاز این مکمل ها خودداری شود؛ در مورد ویتامین های محلول در آب، اغلب کمبودی در سالمندان دیده نمی شود، مگر در سالمندانی که دچار سوء تغذیه هستند.

همچنین ممکن است بعضی از سالمندان به علت مشکلات دندان و یا مشکلات گوارشی از خوردن سبزی ها و میوه ها پرهیز کنند، در حالی که این منابع غذایی تامین کننده ویتامین ضروری C است، باید به این نکته مهم توجه شود که مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها، می تواند باعث کمبود برخی از ویتامین ها شود.

کمبود ویتامین D ممکن است در سالمندان، به ویژه در کسانی که از نور آفتاب دور هستند به وجود آید؛ در مورد مواد معدنی، با رعایت یک برنامه غذایی صحیح می توانیم نیاز سالمندان را تا حد زیادی تامین کنیم، باید به میزان کلسیم دریافتی که اغلب مقدار مصرف آن در سالمندان به میزان توصیه شده نمی رسد، توجه کنیم.

عوامل مختلفی از جمله میزان جذب روده ای کلسیم، عملکرد کلیه ها، متابولیسم استخوان ها، تداخل غذا و دارو، کم تحرکی و مصرف ناکافی لبنیات به دلیل تحمل نکردن لاکتوز، در کمبود کلسیم در سالمندان نقش دارند، در صورتی که شیر و لبنیات به مقدار کافی مصرف نشود، ممکن است نیاز به مصرف مکمل کلسیم باشد که البته تشخیص آن باید از سوی پزشک و متخصص تغذیه انجام شود؛ مصرف سدیم هم باید در سالـمندانی که مبتلا به فشارخون، مشکلات قلبی، کلیوی و دیابت هستند، محدود شود.