دکتر معصومه اخلاقي روماتولوژيست به پرسشي پاسخ مي‌دهد که اين روزها خيلي‌ها مي‌پرسند ۱۳۹۴/۶/۱۶
شامگاه سه‌شنبه سوم شهريورماه، قهرمان بدنسازي کشورمان بيت‌ا… عباسپور، بعد از مدت‌ها زورآزمايي با بيماري واسکوليت وگنر از پا درآمد و چشم از جهان فروبست. همان موقع که «بيتو» در بستر بيماري بود حرف و حديث‌هايي درباره ارتباط مکمل‌ها با بيماري‌اش شنيده مي‌شد، اما در اين چند روز اخير و بعد از خاکسپاري او حرف و حديث‌ها قوت گرفته و پاي دنيس جيمز آمريکايي، دوست و مربي او نيز لابلاي اين شايعات به ميان آمده است. مي‌گويند او مکمل‌ها را براي «بيتو» مي‌فرستاده و حال، سوال اين است که آيا واقعا مکمل‌ها مي‌تواند در ابتلا به واسکوليت نقش داشته باشد؟ دکتر معصومه اخلاقي، روماتولوژيست و استاديار مرکز تحقيقات روماتولوژي دانشگاه علوم پزشکي تهران در اين گفت‌وگو به اين پرسش پاسخ داده است.
واسکوليت وگنر چه نوع بيماري‌اي است؟
واسکوليت بيماري التهابي در عروق است. عروق درگير ممکن است شريان و وريدهاي بزرگ، عروق متوسط يا ريز باشند. علائم و شدت بيماري هم به نوع عروق درگير بستگي دارد. التهاب عروق مي‌تواند باعث انسداد عروق يا ايسکمي نسجي (نرسيدن خون به نسج عضو) شود، بنابراين با توجه به گستردگي عروق در همه اندام‌ها، شاهد علائم متنوعي در بيماران خواهيم بود. طبقه‌بندي واسکوليت بر اساس اندازه رگ يعني عروق کوچک، متوسط و بزرگ است. درگيري در عروق بزرگ، واسکوليت تمپورال( گيجگاهي) يا واسکوليت تاکاياسو نام مي‌گيرد، درگيري در عروق متوسط، واسکوليت پان و درگيري عروق کوچک نيز واسکوليت وگنر نام مي‌گيرد. البته عروق بسيار کوچک هم گاهي درگير مي‌شوند. درگيري در اين عروق را به صورت واسکوليت پوستي مشاهده مي‌کنيم که نسبت به بقيه انواع واسکوليت کم‌‌خطرتر و کم‌عارضه‌تر است. واسکوليت‌هايي که عروق متوسط کوچک (وگنر) يا عروق بزرگ(تمپورال) را درگير مي‌کنند، خطرناک‌ترند.
چه افرادي ممکن است به بيماري واسکوليت مبتلا شوند؟
بسياري از مواقع علت بيماري ناشناخته است. بيماري واسکوليت احتمال دارد بدون هيچ علت خاصي بروز کند. اين نوع از واسکوليت، اوليه نام دارد. در بعضي از افراد بيماري‌هايي مانند آرتريت روماتوئيد يا بيماري لوپوس باعث التهاب عروق و بروز بيماري واسکوليت مي‌شود. به دنبال بعضي از بيماري‌هاي عفوني ويروسي مانند هپاتيت B و C نيز علائم بيماري واسکوليتي را مشاهده مي‌کنيم. اين بيماري گاهي هم همراه با بدخيمي‌ها بروز مي‌کند.
شيوع اين بيماري در جمعيت چگونه است؟
بروز اين بيماري معمولا در افراد مسن رايج‌تر است ولي در هر سني و حتي در اطفال نيز ديده مي‌شود. به طور کلي واسکوليت‌ها شيوع زيادي در جمعيت ندارند و جزو بيماري‌هاي نادر طبقه‌بندي مي‌شوند، اما بيماري واسکوليت در سال‌هاي اخير نسبت به ۱۵-۱۰ سال قبل شيوع بيشتري پيدا کرده است و تعداد مراجعان با اين بيماري را بيشتر در بيمارستان‌ها مشاهده مي‌کنيم.
علت چيست؟ آيا اين بيماري که در قهرمان پرورش اندام خودمان هم بروز کرد، مي‌تواند به مصرف مکمل‌ها ربط داشته باشد؟
يکي از مواردي که احتمال مي‌دهيم باعث شيوع اين بيماري شده باشد، رواج مصرف انواع داروهاست. در اين گروه داروها ممکن است داروهاي مکمل هم وجود داشته باشد؛ به‌خصوص مکمل‌هايي که ورزشکاران استفاده مي‌کنند اما باز هم نمي‌توانيم به طور قطع بگوييم صرفا مصرف مکمل باعث بروز اين بيماري در فرد شده است چون هنوز تحقيقات و مطالعات کاملي روي اين موضوع صورت نگرفته، اما مساله اين است که ما دقيقا نمي‌دانيم داخل اين مکمل‌ها چه ترکيباتي وجود دارد. حتي برخي داروهاي لاغري که افراد براي کاهش وزن استفاده مي‌کنند هم سوال‌برانگيزند.
چه خطري مبتلايان به واسکوليت را تهديد مي‌کند؟
همان‌طور که گفتم، ممکن است هر رگي در هر جاي بدن درگير شود. اگر عروق درگير در مکاني غيرحياتي مثل پوست باشد باعث بروز ضايعاتي روي آن مي‌شود ولي اعضايي در بدن مثل مغز، کليه‌ها، ريه‌ها و… هستند که عملکرد بسيار مهمي دارند و درگيري آنها مي‌تواند کشنده باشد. اگر عروق درگير در کليه‌ها باشند، باعث نارسايي کليه خواهد شد و اگر در ريه باشند، باعث خونريزي ريوي و مشکل در تنفس بيمار مي‌شود. درگيري در عرق مغز نيز مي‌تواند باعث از دست دادن قواي ذهني، اختلالات حسي -حرکتي در بدن و… شود. پس علائم سبک و سنگيني خواهد داشت. شايد آنچه باعث مي‌شود واسکوليت را در گروه بيماري‌هاي خطرناک و صعب‌العلاج قرار دهيم ماهيت بيماري و درگيري اندام‌هاي حياتي باشد.
چگونه مي‌توان التهاب ايجادشده در عروق را درمان کرد؟ اصلا درمان دارد؟
داروهايي که براي بيماران استفاده مي‌شود، داروهاي ضدالتهاب استروئيدي و سايتوتوکسيک هستند که براي کنترل بيماري استفاده مي‌شوند. جديدا از داروهاي بيولوژيک هم در درمان واسکوليت استفاده مي‌شود. تهيه داروهاي بيولوژيک بسيار دشوار است. در حقيقت اين داروها ضد عواملي که داخل سلول وجود دارد عمل مي‌کنند. اين داروها بسيار گران هستند و دسترسي به آنها مشکل است.
هدف از درمان کنترل بيماري است نه درمان قطعي آن. متاسفانه در خيلي از مواقع اين هدف حاصل نمي‌شود و بيماران به دليل عوارض بيماري و گاهي هم عوارض ناشي از داروهايي که براي درمان استفاده مي‌شوند، فوت مي‌کنند. به طور کلي طول عمر بيماران به دليل عوارض بيماري و داروها کمتر مي‌شود.
«بيتو» در يک نگاه
بيت‌ا… عباسپور (زاده ۱۳۵۸بيجار – درگذشته ۳شهريور ۱۳۹۴ تهران) معروف به بيتو، ورزشکار و مربي در رشته پرورش اندام بود. او براي نخستين‌بار سال۲۰۱۳ميلادي با نام کشور ايران وارد مسابقات مستر المپيا شد. عباسپور در روز سوم شهريور، درحالي که شرايط براي انتقال او به خارج از ايران براي درمان بيماري‌اش مهيا بود، به دليل وخامت حالش به کما رفت و ساعتي بعد از آن درگذشت.
عباسپور در ۲ سالگي همراه خانواده‌اش از بيجار به ماهدشت کرج مهاجرت کرد. او نخست ورزش فوتبال را در سطح آموزشگاهي دنبال مي‌کرد و کنار آن به ورزش يوگا نيز مي‌پرداخت. اما به دليل آسيب‌ديدگي در رقابت‌هاي فوتبال مدتي تلاش کرد با وزنه بدن خود را قوي کند. سال۱۳۷۴به پيشنهاد عمويش به باشگاه بدنسازي رفت که از همان روز اول به دليل داشتن بدني ورزيده و عضلاني مورد توجه مربي باشگاه قرار گرفت.
اولين مسابقه رسمي‌اش حضور در مسابقات قهرماني جوانان کرج در سن ۱۶ سالگي بود. وي نخستين مسابقه‌اش را با مربيگري و زير نظر عباس مهدوي (يکي از قهرمانان آسيا در رشته پرورش‌اندام انجام داد. عباسپور پس از مسابقات مسترالمپياي سال۲۰۱۳، دنيس جيمز را به‌عنوان مربي خود انتخاب کرد.
عباسپور سال۱۳۹۳به بيماري واسکوليت مبتلا شد. پس از مبتلا شدن عباسپور به اين بيماري شايعات زيادي در مورد ارتباط بيماري اين ورزشکار و تمرينات و رژيم‌هاي سنگين و نيز مصرف مکمل‌ها مطرح شد که خود او اين موضوعات را در صفحه شخصي خود (اينستاگرام) رد کرد و در اين‌باره گفت: «اين بيماري هيچ ارتباطي به تمرينات و رژيم‌هاي سنگين و مکمل ندارد و احتمال بروز اين بيماري در هر فردي وجود دارد.» بيماري واسکوليت از بيماري‌هاي نادر است و هر سال ۱۵-۱۰مورد در هر ۱ ميليون نفر گرفتار اين بيماري مي‌شوند. با اين حال، اختلال سيستم ايمني و التهاب عروق خوني ويژگي‌هاي مشترک اين بيماري هستند. واسکوليت بيشتر در افراد بالاي۵۰سال ديده مي‌شود ولي کودکان و جوانان را نيز مي‌تواند درگير کند.»
دنيس جيمز، ستاره آمريکايي پرورش اندام جهان، به جمع‌آوري کمک مالي براي تامين هزينه‌هاي درمان بيماري بيت‌ا… عباسپور پرداخت.
وي کارزاري اينترنتي با هدف جمع‌آوري ۱۰۰هزار دلار تشکيل داد که چند هزار دلار تامين شد.
جيمز در معرفي کمپين خود نوشت: «بيتو بدون هيچ کمکي در بيمارستان است و حتي دولت هم کمکي نکرده. هرچه را داشته فروخته تا بخشي از هزينه‌ها را تامين کند.»
وي از ورزشکاران و علاقه‌مندان اين رشته ورزشي دعوت به همکاري کرده و نوشته‌است: «کمک کنيد بيتو روي پاي خود بايستد و بزرگ شدن فرزندانش را ببيند.»
عباسپور که مدت‌ها به دليل بيماري التهاب رگ در بيمارستان آتيه بستري بود در ساعت ۲۳:۱۵ شامگاه سه‌شنبه ۳ شهريور ۱۳۹۴ بر اثر اين عارضه درگذشت.
منبع: روزنامه سلامت
پرنیان پناهی
