تغذیه و سلامتی

«سرطان بیماری پیچیده‌ای است. انواع مختلفی از سرطان و همچنین دلایل بالقوه بسیاری برای آن وجود دارند. اگرچه هنوز همه پاسخ‌ها را نمی‌دانیم اما نکته مشخص این است که عوامل مختلفی در ابتلا و پیشرفت سرطان نقش دارند.

آرایش ژنتیکی و سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان نقش دارند اما عوامل خارجی که ممکن است بر برخی از آنها کنترل داشته باشید، مانند عادات سبک زندگی، حتی تاثیر بیشتری در این زمینه دارند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ۸۰ تا ۹۰ درصد تومورهای بدخیم با عوامل خارجی مرتبط هستند.

رژیم غذایی یکی از عوامل سبک زندگی مهم است که باید مد نظر قرار بگیرد. پژوهش‌های بسیاری نشان داده‌اند که برخی غذاها با خطر بیشتر برخی انواع سرطان مرتبط هستند.

در ادامه با برخی غذاها و نوشیدنی‌ها که ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند، بیشتر آشنا می‌شویم.

غذاهایی که ممکن است خطر سرطان را افزایش دهند

برخی غذاها می‌توانند خطر دیابت نوع ۲ و چاقی را افزایش دهند که این شرایط با برخی انواع سرطان مرتبط هستند. برخی غذاها نیز حاوی مواد سرطان‌زا هستند که این مواد مضر توانایی ایجاد سرطان را دارند.

باید به این نکته اشاره داشت که قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا همواره موجب سرطان نمی‌شود. این به ژنتیک و همچنین سطح و مدت زمان مواجهه با مواد سرطان‌زا بستگی دارد.

گوشت‌های فرآوری‌شده

گوشت فرآوری‌شده به هر نوع گوشتی که با دودی‌کردن، نمک‌سودکردن، خواباندن در مواد، یا کنسرو کردن حفظ می‌شوند، گفته می‌شود. بیشتر گوشت‌های فرآوری‌شده گوشت‌های قرمز هستند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

هات‌داگ

سالامی

سوسیس

گوشت گاو نمکی

گوشت گاو خشک‌شده

روش‌های مورد استفاده برای تهیه گوشت‌های فرآوری‌شده می‌توانند موجب تولید مواد سرطان‌زا شوند. به عنوان مثال، بنا بر مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، استفاده از نیترات می‌تواند موجب تولید مواد سرطان‌زایی به نام ترکیبات ان-نیتروسو شود. دودی‌کردن گوشت نیز می‌توانند موجب تولید مواد سرطان‌زایی به نام هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) شود.

یک بررسی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که گوشت فرآوری‌شده یک عامل خطر اصلی برای سرطان کولورکتال است. بررسی دیگری در همان سال نشان داد که گوشت فرآوری‌شده با سرطان معده مرتبط است.

طی یک بررسی در سال ۲۰۱۸، پژوهشگران دریافتند که مصرف زیاد گوشت فرآوری‌شده با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط بوده است.

غذاهای سرخ‌شده

زمانی که غذاهای نشاسته‌ای در دماهای بالا پخته می‌شوند، ترکیبی به نام آکریل‌آمید شکل می‌گیرد. این اتفاق می‌تواند طی سرخ‌کردن، پختن، کباب‌کردن و تست‌کردن رخ دهد.

غذاهای نشاسته‌ای سرخ‌شده به طور خاص سرشار از آکریل‌آمید هستند که از آن جمله می‌توان به محصولات سیب‌زمینی سرخ‌شده مانند چیپس و سیب‌زمینی سرخ‌شده اشاره کرد.

بنا بر یک بررسی در سال ۲۰۱۸، مطالعاتی که با حضور سوژه‌های حیوانی انجام شدند سرطان‌زا بودن آکریل‌آمید را نشان‌داده‌اند. آژانس بین‌المللی پژوهش‌های سرطان (IARC) آکریل‌آمید را به عنوان ماده‌ای احتمالا سرطان‌زا برای انسان در نظر گرفته است.

بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰، آکریلامید به دی‌ان‌ای آسیب می‌زند و آپوپتوز یا مرگ سلول را تحریک می‌کند. مصرف زیاد غذاهای سرخ‌شده خطر دیابت نوع ۲ و چاقی را نیز افزایش می‌دهد. این شرایط می‌توانند استرس اکسیداتیو و التهاب را افزایش دهند که هرچه بیشتر خطر سرطان را افزایش می‌دهد.

غذاهای بیش از حد پخته‌شده

غذاهای بیش از حد پخته‌شده، به‌ویژه گوشت‌ها، می‌توانند مواد سرطان‌زا تولید کنند. بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰، پختن گوشت با حرارت زیاد موجب تولید مواد سرطان‌زای هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای و آمین‌های هتروسیکلیک (HCAs) می‌شود. این مواد ممکن است خطر سرطان را با ایجاد تغییر در دی‌ان‌ای سلول‌های انسان افزایش دهند.

احتمال بیش از حد پختن مواد غذایی با حرارت زیاد یا زمانی که غذا روی شعله مستقیم آتش آماده می‌شود، بیشتر است. این شامل روش‌های پخت مانند موارد زیر می‌شود:

گریل‌کردن

باربیکیوکردن

سرخ‌کردن در تابه

سازمان غذا و داروی آمریکا به این نکته اشاره داشته است که بیش از حد پختن غذاهای نشاسته‌ای، مانند سیب‌زمینی تشکیل آکریل‌آمید را افزایش می‌دهد. برای کاهش خطر تولید مواد سرطان‌زا ناشی از پخت و پز با حرارت زیاد، استفاده از روش‌های پخت و پز سالم‌تر مانند موارد زیر را امتحان کنید:

آب‌پزکردن

استفاده از زودپز

پختن یا تفت‌دادن در دماهای کم

آرام‌پزکردن

لبنیات

برخی شواهد وجود دارند که لبنیات ممکن است خطر سرطان پروستات را افزایش دهد. از جمله محصولات لبنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

شیر

پنیر

ماست

بنا بر یک بررسی در سال ۲۰۱۴، مصرف لبنیات سطوح فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-1) را افزایش می‌دهد. این با خطر بیشتر سرطان پروستات مرتبط است. فاکتور رشد شبه انسولین ۱ ممکن است تکثیر یا تولید سلول‌های سرطان پروستات را افزایش دهد.

قند و کربوهیدرات‌های پالایش‌شده

غذاهای شیرین و کربوهیدرات‌های پالایش‌شده می‌توانند به طور غیر مستقیم خطر سرطان را افزایش دهند. برخی از نمونه‌های این غذاها شامل موارد زیر می‌شوند:

نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر

غذاهای پخته

پاستای سفید

نان سفید

برنج سفید

غلات صبحانه شیرین

مصرف زیاد غذاهای شیرین و نشاسته‌ای ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی را افزایش دهد. بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰، هر دو شرایط می‌توانند التهاب و استرس اکسیداتیو را افزایش دهند. این ممکن است خطر برخی انواع سرطان را افزایش دهد.

بنا بر یک بررسی در سال ۲۰۱۹، دیابت نوع ۲ خطر سرطان‌های تخمدان، پستان، و اندومتر (رحم) را افزایش می‌دهد.

مصرف زیاد قند و کربوهیدرات‌های پالایش‌شده ممکن است به سطوح بالای قند خون نیز منجر شود که بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷، ممکن است یک عامل خطر برای سرطان کولورکتال باشد.

برای محدودکردن اثرات کربوهیدرات‌های پالایش‌شده، جایگزینی آنها با گزینه‌هایی سالم‌تر مانند موارد زیر را امتحان کنید:

نان غلات کامل

پاستای غلات کامل

برنج قهوه‌ای

جو دوسر

الکل

زمانی که الکل مصرف می‌کنید، کبد الکل را به استالدهید تجزیه می‌کند که یک ترکیب سرطان‌زا است.

بنا بر یک بررسی در سال ۲۰۱۷، استالدهید موجب آسیب دی‌ان‌ای و استرس اکسیداتیو می‌شود. همچنین، این ماده در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کند و هدف قراردادن سلول‌های پیش‌سرطانی و سرطانی را برای بدن دشوارتر می‌کند.

بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵، الکل سطوح استروژن را در بدن زنان افزایش می‌دهد. این با خطر بیشتر برای سرطان پستان گیرنده استروژن مثبت پیوند خورده است.

آیا برخی غذاها می‌توانند خطر سرطان را کاهش دهند؟

بنا بر پژوهش‌های علمی، برخی غذاها حاوی ترکیبات مفید هستند که ممکن است خطر سرطان را کاهش دهند. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

میوه ها و سبزیجات

بنا بر یک بررسی در سال ۲۰۱۷، میوه‌ها و سبزیجات سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. این ترکیبات می‌توانند به محافظت از سلول‌ها در برابر استرس اکسیداتیو و آسیب دی‌ان‌ای کمک کنند.

مغزدانه‌ها

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد که مغزدانه‌ها ممکن است به کاهش التهاب و خطر سرطان کمک کنند.

لوبیاها

این مواد غذایی سرشار از فیبر هستند. بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵، فیبر ممکن است خطر سرطان کولورکتال را کاهش دهد.

غلات کامل

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داد که غلات کامل با خطر کمتر سرطان مرتبط هستند. غلات کامل، مانند کینوآ و برنج قهوه‌ای سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.

ماهی

ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ است و بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴، این چربی‌های سالم ممکن است به واسطه کاهش التهاب خطر برخی انواع سرطان را کاهش دهند.

میوه‌ها یکی از بهترین منابع برای تامین نیاز‌های اساسی بدن است و متخصصان تغذیه همواره تاکید خاصی بر مصرف آنها دارند. با این حال، آیا می‌دانید زیاده روی در مصرف برخی از میوه‌ها می‌تواند مرگ آور باشد

در این مطلب به معرفی خطرناکترین میوه‌های جهان می‌پردازیم:

۱- هسته زردآلو

زردآلو یکی از مغذی‌ترین و دلپذیرترین میوه‌هاست که انسان‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند. هسته زردآلو می‌تواند باعث درمان سرطان شود و به دلیل دارا بودن سطح بالایی از ویتامین B می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.

بسیاری از ما زمانی که زردآلو را می‌خوریم، علاقه‌مند به شکستن هسته آن و استفاده از مغز این میوه هستیم. شاید خوردن چند هسته زردآلو دلپذیر به نظر برسد، اما باید بدانید هسته زردآلو حاوی سیانور است و زیاده روی در مصرف آن می‌تواند خطر مرگ را درپی داشته باشد.

۲- آکی

آکی یک مدل سیب است که به عنوان میوه ملی کشور جامائیکا شناخته می‌شود و به طور گسترده در غرب آفریقا می‌روید. گرچه مردم جامائیکا به طور روزانه‌ای از این سیب در رژیم غذایی خود بهره می‌برند، اما استفاده نامناسب از آن می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

میوه نرسیده آکی می‌تواند باعث حال تهوع و استفراغ شود و کما و مرگ فرد را درپی داشته باشد. این میوه حاوی هیپوگلیسیرین است که برای انسان‌ها سمی است. آکی رسیده قرمز رنگ بوده و دهانش باز است. گرچه تمام سیب‌ها هسته‌های سمی دارند و باید از خوردن آن‌ها اجتناب کرد، اما هسته میوه آکی بسیار سمی‌تر از مدل‌های دیگر سیب است.

۳- آقطی سیاه

آقطی سیاه که در ایران به انگور کولی نیز مشهور است کاربرد‌های متعددی از جمله برای درست کردن مربا و ژله دارد. همچنین از این میوه برای تهیه دمنوش نیز استفاده می‌شود. با این حال، آقطی سیاه حاوی ماده سمی به نام گلیکوسید است که خود می‌تواند به سیانور تبدیل شود. این ماده به وفور در برگ ها، شاخه‌ها و دانه‌های این گیاه وجود دارد.

در صورتی که فرد اقدام به زیاده روی در مصرف آقطی سیاه به صورت خوراکی کند، دچار درد و رنج می‌شود. از رایج‌ترین علائم مسمومیت با این میوه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱- اسهال

۲- حالت تهوع

۳- استفراغ

۴- در موارد شدید کما

گرچه این گیاه سمی است، اما به دلیل سطح پایین سم آن، مصرف کم این میوه خطری برای انسان ندارد.

به نقل از رویستا سالودکوموا، آجیل‌ها یکی از بهترین و غنی‌ترین مواد غذایی هستند که همواره متخصصان تغذیه بر مصرف آن تاکید دارند. آجیل‌ها محصولاتی سرشار از انرژی هستند که خواص بی نظیر آن‌ها برای حفظ سلامتی بدن ضروری است.

ماریا هلنا مارین، پزشک و مشاور سلامت در این باره می‌گوید: آجیل‌ها غنی از ریزمغذی‌ها، دارای فیبر بالا و پروتئین گیاهی بوده و چربی‌های موجود در آن‌ها برای سلامت بدن مفید است. بسیاری از آجیل‌ها دارای اسید چرب امگا ۳ هستند که برای کارکرد مناسب سلول‌ها ضروری است.

این متخصص تغذیه تاکید دارد: به دلیل آنکه آجیل‌ها یکی از منابع اصلی فولیک اسید هستند، مصرف روزانه آن‌ها می‌تواند باعث کاهش استرس، بی حالی و خستگی و اثرات سندرم پیش از قاعدگی شود؛ همچنین تحقیقات متعدد نشان داده است مصرف آجیل‌ها باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

به دلیل آنکه آجیل‌ها دارای فیبر بالا بوده و در عین حال از چربی‌های اشباع شده کم و چربی‌های اشباع نشده بالایی برخوردار هستند، یک عامل بسیار مهم در کاهش سطح کلسترول خون تلقی می‌شوند. به همین دلیل نیز به آن‌ها چربی‌های مفید می‌گویند.

متخصصان تغذیه می‌گویند مصرف روزانه آجیل‌ها می‌تواند باعث ایجاد تعادل در رژیم غذایی شود، زیرا بسیاری از آجیل‌ها مانند گردو دارای چند چربی غیراشباع بوده  یا مانند بادام، پسته و فندق غنی از یک نوع چربی غیراشباع هستند.

در سوی دیگر، آجیل‌ها سرشار از پتاسیم هستند که می‌تواند باعث تقویت رگ‌های خونی شده و نیز فشار خون افراد را کاهش دهد. پتاسیم همچنین کاهش دهنده کلسترول بد خون و در عین حال، افزایش دهنده سطح کلسترول خوب خون است. با این حال، باید در مصرف پتاسیم اعتدال را رعایت کرد.

از خواص بی نظیر مصرف آجیل‌ها چه می‌دانید؟

تحقیقات دانشمندان نشان داده است مصرف روزانه ۶ عدد مغز گردو به دلیل غنی بودن از عناصر مختلف می‌تواند از سلول‌ها در فرآیند اکسیداسیون و پیری محافظت کند؛همچنین بادام غنی از فسفر و ویتامین B۲ است و مصرف روزانه آن می‌تواند باعث بهبود عملکرد سلول‌های بدن شود. ۱۰ عدد بادام دارای تنها ۱۶۱ کالری انرژی بوده و حاوی ۲.۵ گرم کربوهیدارت قابل هضم است.

یکی از سوالات بسیار رایج درباره آجیل ها، نحوه مصرف آنهاست. کارشناسان تغذیه اسپانیایی تاکید دارند بهتر است آجیل‌ها را به صورت طبیعی و خام مصرف کرد. افزودن نمک زیاد به آجیل می‌تواند باعث بالا رفتن سطح سدیم و افزایش سطح فشار خون افراد شود. از این رو، نباید در مصرف آجیل‌های شور زیاده روی کرد.

برخلاف آنچه به نظر می رسد آدامس جویدن عادت جدیدی نیست و قدمت این کار به هزار سال قبل بازمی گردد. امروزه این کار به ما در مراقبت از دندان ها و حتی مقداری کاهش وزن کمک می کند. با این حال، نباید عجله کنید و به همین زودی سراغ بسته ی آدامس تان بروید. حقیقت آن است که سالم ترین چیزها هم اگر به درستی استفاده نشوند ضرر آن ها می تواند بیشتر از منفعت شان باشد. در ادامه می خواهیم ببینیم چرا آدامس می تواند باعث چاقی شود.

 ۱-جویدن بیش از اندازه می تواند ماهیچه های فک را بزرگ کند

متخصصان می گویند افراط در جویدن آدامس می تواند تغییرات غیر قابل پیش بینی در چهره ایجاد کند. مثلاً ممکن است دست آخر فک تان فرمی مربعی پیدا کند. علاوه بر این ، استفاده ی بیش از اندازه از ماهیچه های جونده می تواند فشار زیادی به آن ها وارد کند و باعث سردرد به ویژه در نوجوان ها شود.

۲- آدامس های نعنایی می توانند میل به خوردن تنقلات ناسالم را زیاد کنند

اگر همیشه قبل از خوردن تنقلات آدامس نعنایی می جوید احتمالش هست که بعد از آن میل به خوردن مواد غذایی بی ارزش یا همان هله هوله پیدا کنید. دست کم این چیزی است که تحقیقی در سال ۲۰۱۳ نشان داده است. چون منتول درون آدامس به طعم های میوه ای مزه ی تلخی می دهد و بعضی افراد ممکن است سعی کنند این تلخی را با خوردن یک خوراکی ناسالم و دم دستی مثل چیپس یا همبرگر از بین ببرند.

۳- آدامس های بدون قند می توانند باعث نفخ شوند

این مسأله ۲ دلیل دارد. اول اینکه، هنگام جویدن مقداری هوا هم می بلعید که می تواند باعث باد کردن شکم شود. دلیل دوم در الکل های قندی نهفته است که از آن ها در تولید آدامس های بدون قند استفاده می شود. این شیرین کننده ها با وجود غیر قابل هضم بودن، تا ابد درون دستگاه گوارش شما باقی نمی مانند و ممکن است بعد از اینکه توسط باکتری های درون روده ها تخمیر و تبدیل به گاز شدند، به شکل باد از بدن شما خارج شوند.

۴- شیرین کننده های مصنوعی ممکن است فلور روده را تغییر دهند

آدامس های بدون قند در میان افرادی که سعی دارند تناسب اندام خود را حفظ کنند طرفداران زیادی دارد. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده مصرف زیاد آدامس های حاوی شیرین کننده های مصنوعی می تواند باعث به هم ریختن توازن جمعیت باکتری هایی شود که به طور طبیعی درون روده های ما زندگی می کنند و جمعیت این باکتری ها را که در بالا رفتن وزن نقش دارند، افزایش دهد. گرچه محققان می گویند این پیامدها فردی هستند و می توانند در هر شخصی به یک شکل باشند، اما ما را تشویق می کنند که بیشتر به فکر روده های خود باشیم.

 چه کنیم که دچار این مشکلات نشویم

این توصیه ها به شما کمک می کند بدون صدمه زدن به سلامت خود از جویدن آدامس لذت ببرید.
آدامس های بدون قند به معنای واقعی کلمه یک شکلات هستند و باعث چاقی هم می شوند، بنابراین از آن ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان هایتان استفاده نکنید.
آدامس بدون قند را بعد از غذا و به مدت حداکثر ۲۰ دقیقه بجوید.
تعادل را فراموش نکنید – در روز بیشتر از ۱۴ عدد آدامس استیکی حاوی سوربیتول نباید بجوید.
اگر به شیرین کننده های مصنوعی حساسیت دارید سعی کنید از آدامس های حاوی زایلیتول استفاده کنید. زایلیتول یک الکل قند طبیعی است که معمولاً کمتر اذیت می کند و به سرکوب باکتری های عامل پلاک دندانی کمک می کند.