کودکان کار و خیابان افراد بی‌گناهی هستند که باید طعم تلخ انواع آسیب‌های اجتماعی را ناچار بچشند. آنها کودکی نکرده بزرگ شده و جور دیگر افراد خانواده را دوش می‌کشند. تاکنون درباره آسیب‌های تهدید‌کننده این کودکان حرف و سخن از سوی رسانه‌ها و مسئولان به‌ وفور زده شده است، اما سایه این مولود نا زیبای مدرنیته همچنان بر سر جامعه سنگینی می‌‎کند.

آرمان نوشت:در این نوشته در بین آسیب‌های تهدید‌کننده این کودکان به بیماری‌های تهدید‌کننده ایدز و هپاتیت پرداخته شده و نظرات مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی را جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.

وضعیت ابتلای کودکان کار و خیابان به بیماری‌های ایدز و هپاتیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حدود شش هفت سال قبل روی میزان ابتلای کودکان کار و خیابان به بیماری‌های ایدز و هپاتیت بررسی‌های متعدد انجام شد. در این پژوهش مشخص شد که این کودکان به انواع بیماری‌های هپاتیت و ایدز مبتلا هستند، اما بعد از آن دوران مطالعه جدیدتری انجام نشده است. بر اساس مشاهدات میدانی باید گفت که هم‌اکنون نسبت به گذشته میزان کودکان کار و خیابان کاهش یافته است. هرچند هنوز موقعیت و فرصت مناسب برای پژوهش جدید درباره میزان سلامتی کودکان کار و خیابان ایجاد نشده است. در این شرایط باید مشکلات اجتماعی این افراد شناسایی شود، چون این کودکان در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها هستند. در پژوهش قبل گروه سنی کودکان کار و خیابان هشت تا ۱۸‌ساله در دو گروه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج این تحقیق باید گفت که انواع بیماری‌ها در این دو گروه وجود داشت. برای این کودکان زندگی گروهی، اعتیاد، استفاده از سرنگ‌ مشترک، تجاوزهای جنسی و … از عوامل ابتلا به این بیماری‌ها محسوب می‌شود. در مطالعه‌ای که در سال‌های اخیر انجام شد حدود ۴٫۵‌درصد کودکان کار و خیابان به ایدز و هپاتیت مبتلا بودند.

در این شرایط نهادهای مسئول در حوزه آسیب‌های اجتماعی برای ارتقای سلامتی این افراد باید چه اقداماتی را لحاظ کنند تا بتوان این کودکان را در برابر ابتلا به ایدز و هپاتیت مصون پرورش داد؟

قبل از هر اقدام باید دلایلی که این کودکان را به خیابان کشانده مورد بررسی قرار گیرد. برای مثال میزان قابل توجهی از این کودکان به‌دلیل فقر خانواده‌ها مجبور به کار در خیابان هستند. این در حالی است که این کودکان باید در مدرسه مورد تعلیم و تربیت قرار بگیرند، نه در خیابان در معرض انواع آسیب‌ها باشند. از سوی دیگر برخی از کودکان به‌دلیل اعتیاد والدین مجبور به‌کار در خیابان هستند. این مساله باید به شکل ریشه‌ای مورد توجه قرار گیرد. تاکنون در زمینه کاهش تعداد کودکان کار و خیابان اقداماتی انجام شده است، اما به‌دلیل مسائل زیربنایی باید خانواده‌های این کودکان از لحاظ اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی و تامین قرار گیرند، طبیعتا با این گونه اقدامات چرایی فعالیت این کودکان در خیابان مشخص شده و می‌توان برای این خانواده‌ها اقدامات موثر انجام داد.

براساس اظهارات یکی از مسئولان در ستاد مبارزه با مواد مخدر زنان کارتن خواب و معتاد به کرات باردار می‌شوند. همین مساله باعث انتقال ایدز و هپاتیت در بین این افراد می‌شود.

زنان کارتن خواب و معتاد برای تامین مواد مخدر ابزار جنسی قرار می‌گیرند و این افراد در معرض انواع بیماری‌ها و دیگر آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.

در این زمینه پژوهشی انجام شده تا بتوان بر میزان شیوع ایدز و هپاتیت در بین این افراد اطلاعات کسب کرد؟

برخی از نهادها مبادرت به ساماندهی این افراد در اماکن می‌کنند و اقداماتی همچون ترک اعتیاد، ارائه غذای گرم و تامین جای خواب برای آنها انجام می‌شود. باید دانست که این اقدامات کافی نیست. باید مشکلات آنها به ‌شکل ریشه‌ای مورد بررسی قرار بگیرد. برای مثال زنی که باید در منزل باشد و از فرزندش نگهداری کند به‌دلیل اعتیاد خود یا همسرش مجبور به تامین مواد مخدر شده و همین مساله مشکلات متعدد را برای او به‌دنبال دارد. اعتیاد نقش مهمی در بروز انواع آسیب‌های اجتماعی ایفا می‌کند.

با این تفاسیر می‌توان گفت چند‌درصد از این زنان به بیماری‌های ایدز یا هپاتیت مبتلا هستند؟

بله. بی‌شک بررسی‌هایی انجام شده است، اما بنده در مرکز تحقیقات مطالعه‌ای درباره ابتلای زنان کارتن خواب به ایدز و هپاتیت انجام نداده‌ام.

هم‌اکنون نرخ ابتلا به ایدز و هپاتیت در جامعه ما چگونه است؟

بر اساس اقدامات وزارت بهداشت و درمان هپاتیت B و C از طریق داروهای خوراکی انجام می‌شود، اما درمان بیماری ایدز واکسن ندارد و تشخیص افراد مبتلا به این بیماری نیز دشوار است. برای مثال هیچ‌نهادی نمی‌تواند فرد را مجبور به آزمایش ایدز کند، بلکه باید خود فرد داوطلبانه اقدام کند. هر چند هنوز اغلب افراد در جامعه ما درباره ایدز و چگونگی ابتلا به این بیماری اطلاعات مناسب ندارند. مگر تاکنون کدامیک از نهادهای مسئول برای اطلاع‌رسانی جامعه اقدامات موثر انجام داده است؟ باید به آنها تاکید کرد که برای آگاهی‌ بخشی جامعه فقط با یکبار صحبت‌کردن در سال تغییری ایجاد نمی‌شود. این در حالی است که باید اقدامات کارگاهی موثر و مستمر باشد و این اقدام فرد را تحت تاثیر قرار دهد، در غیراین صورت اطلاع‌رسانی‌های اندک و مقطعی نمی‌تواند تغییر در جامعه به‌دنبال داشته باشد. این در حالی است که باید در مدارس به دانش‌آموزان آموزش‌های مناسب درباره چگونگی ابتلا به ایدز داده شود. اخیرا در این‌باره اقداماتی انجام شده است، اما این‌گونه اقدامات نیز با دیر کرد همراه است. تاکنون آموزش و پرورش و رسانه‌ها آن‌طور که باید برای آگاه ‌سازی جامعه نسبت به ایدز اقدامات مناسب انجام نداده‌اند.

پس با این تفاسیر در آینده نزدیک با بررسی میزان آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایران باید گفت که با سونامی ایدز مواجه هستیم.

بله. احتمال ابتلا به ویروس اچ‌آی وی در جامعه ما افزایش یافته است.

وضعیت ابتلا به ایدز در کشور ما در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه به چه شکل است؟

در کشورهای اروپایی و آمریکایی این بیماری کنترل شده است. در منطقه خاورمیانه روند ابتلا به ایدز رو به افزایش است. کشور ما هم در مقایسه با دیگر کشورها جمعیت جوان را داراست و همین مساله می‌تواند در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار باشد.

در این شرایط برای اطلاع‌رسانی جامعه باید چه اقدامات مناسبی را مدنظر قرار داد؟

باید به عامه مردم در این‌باره اطلاع‌رسانی کرد. همچنین برای افراد با رفتارهای پرخطر نیز می‌تو‌ان از طریق آگاهی بخشی و برگزاری جلسات مشاوره دقیق اقدامات مناسب لحاظ کرد. در این میان هنوز قشر جوان نمی‌دانند، رفتار پرخطر چیست. این مساله باید از سوی آموزش و پرورش و رسانه‌ها در اولویت قرار بگیرد. همچنین والدین نیز در این زمینه هیچ‌آگاهی ندارند. در سال‌های اخیر وزارت بهداشت و درمان اقدامات مناسب برای آگاه‌سازی جامعه نسبت به ایدز انجام داده است، اما باید دانست که این مساله فقط بر عهده وزارت بهداشت نیست، بلکه تمامی سازمان‌ها باید با همکاری یکدیگر در این زمینه وارد عمل شوند، چون این پدیده به‌دلیل مشکلات اجتماعی بروز کرده، نه مشکلات بهداشتی. تاکنون سازمان‌های مربوطه به‌دلیل نگرش منفی مسئولان آن‌طور که باید وارد عمل نشده‌اند. بنده بر این باورم که وزارت آموزش و پرورش و رسانه‌ها در این زمینه کم کاری کرده‌اند.

هر از گاهی از سوی رسانه‌ها اخباری مبنی بر اینکه داروی درمان بیماری ایدز کشف شد، منتشر می‌شود، این گونه اخبار صحت دارند؟

چندین نوع دارو برای کنترل این بیماری وجود دارد و باید گفت که دیگر این بیماری مرگبار نیست. فرد با مصرف این داروها بیماری‌‌اش را کنترل می‌کند. در این شرایط فرد از ابتلا به این بیماری مطلع بوده و اقدامات مناسب را برای درمان انجام می‌دهد، اما درمان قطعی برای بیماری ایدز وجود ندارد. در دنیا برای درمان این بیماری اقدامات فراوانی در حال انجام است. هرچند تاکنون این دارو کشف نشده است. افراد مبتلا به این بیماری در صورت درمان می‌توانند زندگی طبیعی خود را ادامه دهند، در غیراین صورت روند بیماری آنها پیشرفت کرده و دیگر افراد را مبتلا می‌کنند.