پیشنهادات وزارت بهداشت به قرارگاه کرونا درباره انتخابات

آخرین وضعیت بیماری کرونا در کشور، پوشش بیمه‌ای داروهای مرتبط با این بیماری، شروط وزارت بهداشت برای بازگشایی مشاغل گروه دو، نگرانی از تجمعات عید فطر در برخی مناطق کشور، افزایش سرعت واکسیناسیون از تیر ماه، پیشنهاداتی برای چگونگی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و … از جمله مباحثی بود که سخنگوی وزارت بهداشت به تشریح آن پرداخت.
دکتر سیماسادات لاری در پاسخ به سوالی درباره آخرین وضعیت بیماری کووید-۱۹ در کشور، گفت: ما موج چهارم را هنوز به صورت کامل پشت سر نگذاشتیم، اما خدا را شکر در بیشتر استان‌ها قله موج را رد کرده‌ایم.

بستری‌های غافلگیرکننده و تدبیر بستری‌های موقت
وی افزود: در موج چهارم بیماری، به دلیل شیوع ویروس جهش‌یافته این‌بار خیلی سریع و در عرض سه هفته به پیک بیماری رسیدیم و آمار بستری‌ها به شدت بالا بود؛ به طوری که حدود ۸۰۰۰ بستری داشتیم که بسیار غافلگیرکننده بود. گرچه ما از قبل برای ظرفیت تخت‌های بیمارستانی پیش‌بینی کرده بودیم، اما با این قدرت سرایتی که در موج چهارم بود، همکارانمان واقعا غافلگیر شدند و این باعث شد که تمهیدات جدیدی بیندیشیم.

لاری ادامه داد: ابتدا موج چهارم بیماری با ویروس جهش‌یافته در خوزستان گسترش یافت و با تجربیاتی که در خوزستان برای موج چهارم پیش آمد، به سرعت بستری افزایش یافت و این موضوع باعث شد که یکسری تمهیدات در نظر گرفته شود که مهمترین آن بحث بستری موقت بود؛ به طوری که به جای بستری بیماران در بیمارستان، بیمار با مراجعه به بیمارستان داروهایی مانند رمدسیویر را دریافت کند و به منزل بازگردد و دوباره در روزهای بعد هم مراجعه کرده تا دوز کامل دارو را دریافت کنند. این موضوع خیلی به بحث مدیریت بیماران کمک کرد و وضعیت مدیریت شد.

پوشش بیمه‌ای داروهای مرتبط با کرونا
وی افزود: در عین حال این داروها سریعا تحت پوشش بیمه قرار گرفت تا همان فرانشیزی که برای بستری دائم پرداخت می‌شد، ‌برای بستری موقت هم در دارو پرداخت شود و این دارو سریعا تحت پوشش بیمه قرار گیرد. در عین حال این اقدام به کاهش بار بیمارستانی کمک کرد و خدا را شکر درصد فوت‌های ما نسبت به بستری، در این موج کمتر از موج‌های قبلی بود. اگر با این نسبت بستری قرار بود مانند موج‌های قبلی فوت داشته باشیم، پیش‌بینی می‌شد که میزان فوتی‌هایمان باید بیش از این شود که خدا را شکر این اقدامات به ما کمک بسیار زیادی کرد.

تجربیاتی که در مدیریت موج چهارم کارساز شد
وی گفت: به هر حال تجربیاتی که طی این مدت در درمان بیماری داشتیم، به ما کمک کرد. بسیاری از دانشگاه‌ها کلینیک‌های تنفسی تشکیل دادند یا بیمارانی که وضعیت‌شان حادتر بود را با مراقبت‌های ویژه مورد مراقبت قرار می‌دادند.

ممکن بود قبلا این بیماران در بیمارستان پخش بودند، اما با این اقدام افرادی را که بین بیماران با وضعیت عادی و بیماران بستری در آی‌سی‌یو قرار می‌گرفتند و ممکن بود هر لحظه به آی‌سی‌یو نیاز پیدا کنند و شرایط‌شان خاص‌تر بود، در یک بخش ویژه بستری کرده و مرتبا آنها را مانیتور می‌کردند. همه این تجربیات کمک کرد که آمار فوت‌مان نسبت به بستری پایین بود.

وی درباره وضعیت کلینیک‌های تنفسی بیمارستان‌ها و ادامه فعالیت آن‌ها، گفت: ما در بیماری کرونا همیشه تعدادی بیمار بدحال داریم که در آی‌سی‌یو بستری هستند. افرادی که خوش‌حال‌ترند در بخش‌های مراقبت عادی هستند، افرادی که مقداری بیشتر مشکلات حاد تنفسی دارند در کلینیک‌های تنفسی هستند که البته به نسبت همیشه آمارشان کمتر می‌شود.

در عین حال ممکن است این سوال ایجاد شود که چرا آمار افراد بستری در آی‌سی‌یوهای ما تغییر چندانی ندارد؟. باید توجه کرد به هر حال تخت‌های مراقبت ویژه همیشه محدود است، اما وقتی بستری کاهش می‌یابد، ما بهتر می‌توانیم بیماران را به مراقبت‌های ویژه هدایت کنیم و این موضوع کمک می‌کند که از مرگ‌ومیر بیماران جلوگیری شود.

کاهش ۱۴ درصدی فوت و ۲۶ درصدی موارد سرپایی کرونا
روند کاهشی بیماری؛ مدیون رعایت پروتکل‌ها و محدودیت‌ها
لاری ادامه داد: در حال حاضر مقایسه آمار هفته قبل نسبت به هفته ماقبل بیماری در کشور، کاهش ۱۶.۵ درصدی بستری، کاهش ۱۴ درصدی فوتی‌ها و کاهش ۲۶ درصدی موارد سرپایی را نشان می‌دهد. باید توجه کرد که وقتی آمار سرپایی کاهش می‌یابد، امید ایجاد می‌شود و به این معنی است که بیماری به سمت نزولی پیش می‌رود، اما هنوز نمی‌توان گفت که به حد پایین بیماری رسیده‌ایم.

زیرا همچنان آمار بستری‌مان بالاست. در عین حال طبق تجربه‌ای که در خوزستان داشتیم، این بود که به عنوان مثال یک هفته میزان بستری‌مان پایین بود، اما مجددا به دلیل شرایط عید و … افزایشی شد. بنابراین مردم بدانند که روند کاهشی بیماری، مدیون رعایت‌ پروتکل‌ها و محدودیت‌هایی است که ایجاد شد و اگر مجددا خدایی ناکرده دچار عادی‌انگاری شرایط شویم و تجمعاتی رخ دهد، ‌ هر لحظه این آمار ممکن است تغییر کند. این موضوعی است که بعد از ۱۴ ماه برایمان اثبات شده و چیزی نیست که بخواهیم با آن بازی کرده یا امتحان کنیم که ممکن است خلاف آن رخ دهد.

شرط وزارت بهداشت برای بازگشایی مشاغل گروه ۲ در شهرهای قرمز و نارنجی
سخنگوی وزارت بهداشت گفت: بر همین اساس محدودیت‌های شغلی را ایجاد کردیم که البته طولانی شد. در حال حاضر با نزولی شدن آمارها، ‌ مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا به این صورت شد که در شهرهای قرمز مشاغل گروه دو می‌توانند تا دو هفته باز باشند، اما به شرط اینکه سیستم نظارتی تشدید شود و اگر این مشاغل تخلف کنند، واحدهای متخلف در شهرهای قرمز تا سه هفته و در شهرهای نارنجی تا دو هفته پلمب می‌شوند. به هر حال در این شرایط فشار بر روی اصناف هم زیاد بود و نزولی شدن آمار اجازه داد تا تنفسی به اصناف داده شود، ‌ اما با نظارت و دقت بیشتر.

محدودیت‌ها برای تعطیلات پیش رو
نگرانی از تجمعات عید فطر در برخی مناطق کشور
لاری درباره محدودیت در ترددها نیز گفت: یک بحث دیگر هم موضوع ترددهاست که پیش‌بینی می‌شد که ممکن است به دلیل عید فطر ترددها و مسافرت‌هایی انجام شود که بنابر مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، از امروز (سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه) تا پایان ظهر شنبه ۲۵ اردیبهشت ماه تردد و سفرها ممنوع شد. از طرف دیگر در یکسری از استان‌ها آدابی در برگزاری عید فطر داریم و در این باره بسیار نگرانیم. روسای دانشگاه‌های ما در این استان‌ها تمهیداتی اندیشیدند و با شیوخ این مناطق جلساتی را برگزار کردند که بتوان از ایجاد تجمعات پیشگیری کرد. خیلی مهم است که هیچ اتفاق بد دیگری نیفتد که بتوانیم همچنان مسیر نزولی پیک را طی کنیم.

از ویروس‌های جهش‌یافته چه خبر؟
مرزها کنترل می‌شوند
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه صحبت‌هایش درباره وضعیت شیوع سویه‌های جدید بیماری کووید-۱۹ اعم از آفریقای جنوبی، هندی و هندی-کالیفرنیایی که در کشور شناسایی شدند، گفت: نمونه‌هایی که در این ویروس‌ها دیده شده در پنج استان اعم از قم، یزد، هرمزگان، آذربایجان غربی و… و. ویروس جهش‌یافته را شناسایی کردیم. البته مرزها به شدت در حال کنترل است و حتی ۳۸۰۰ نفر که به صورت غیرقانونی وارد مرزها شده بودند، برگردانده شدند. همکاران بهداشتی ما مواردی را که مثبت بوده که شامل یک نفر برزیلی، ویروس هندی و چند مورد هم از ویروس آفریقایی بوده و شناسایی شدند، به شدت رهگیری می‌کنند تا بیماری گسترش نیابد.

احتمال جهش کرونا در ایران؛ آری یاخیر
وی ادامه داد: با این حال در انتقال بیماری تنفسی خیلی نمی‌توان محدودیت ایجاد کرد و در عین حال اصلا ممکن است این جهش‌ها در کشور خودمان هم با تنوع قومیتی که داریم، ‌ رخ دهد. حال آنچه در هند هم بوده ناشی از مراسم مذهبی بوده که با عده زیادی این مراسم را برگزار کردند و ویروس را دچار جهش کرده است. اینکه مرتبا به مردم تاکید می‌کنیم که تجمع نداشته باشند، از این جهت است که ممکن است این جهش‌ها در کشور ما هم رخ دهد. جهش هندی، برزیلی، ‌ آفریقایی و … به همین دلیل اتفاق افتاده‌اند.

نگرانی از کرونای آفریقایی و کاهش کارایی واکسن
لاری افزود: تجربه هم نشان داده است که تمام جهش‌هایی که اتفاق می‌افتد، ‌ سرعت انتقال بیماری را افزایش می‌دهد. در عین حال مقداری نگران نوع آفریقایی ویروس هستیم. زیرا بر روی پروتئین اسپایک ویروس بوده و گفته می‌شود که این ویروس ممکن است کارایی و اثربخشی یکسری واکسن‌ها را کاهش دهد. قطعا همه دنیا بعد از این جهش‌ها باید به سمتی رود که در واکسن‌ها یک بازنگری کنند.

این هم کاری نیست که سخت باشد یا امکان‌پذیر نباشد، اما موضوع قدرت سرایت است که ممکن است افراد زیادی را درگیر کند. در عین حال گزارش‌هایی درباره نوع آفریقایی می‌شود که ممکن است این نوعِ ویروس کرونا، درصد بیشتری از افرادی را که مبتلا شدند، ‌ دچار ابتلای مجدد کند که البته این موارد هنوز خیلی تایید نشده، اما آنچه تایید شده، قدرت سرایت بالای این ویروس‌هاست.

با محدودیت در مرزها، زمان بخریم
وی درباره وضعیت محدودیت مرزها، اظهار کرد: بر همین اساس ما باید زمان بخریم. باید محدودیت مرزها را داشته باشیم و میزان واکسیناسیون‌مان را به حد قابل قبولی برسانیم تا این انتقال کمتر اتفاق افتد. فعلا شکایتی از وضعیت محدودیت در مرزها از آقای وزیر نشنیدم. زیرا بحث محدودیت در مرزها به شدت در ستاد ملی مورد تاکید قرار گرفت.

با توجه به تجربه تلخی که درباره ویروس جهش‌یافته انگلیسی داشتیم، همه با چشم دیدند و این تجربه تلخ را لمس کردند و بر همین اساس دقت بیشتری می‌شود. در عین حال باید توجه کرد که واقعا همه چیز برعهده وزارت بهداشت نیست. هنوز هم گاهی همکاران ما شاکی هستند از برخی استان‌ها. به هر حال باید دغدغه‌مندی همه اصناف و نهادها به اندازه وزارت بهداشت باشد و همه احساس مسئولیت کنند؛ چراکه همه این موارد از عهده وزارت بهداشت برنمی‌آید و همه باید کمک کنند. در مجموع همکاران ما مواردی را که پیدا می‌کنند، به شدت رهگیری و ردیابی می‌کنند.

وضعیت کرونا در کشورهایی که جمعیت بیشتری را واکسینه کرده‌اند
لاری درباره احتمال موج بعدی کرونا در کشور با سویه‌های جهش‌یافته جدید، گفت: ماهیت این بیماری فرود و فراز است. به طوری که ما موج‌هایی را داشتیم که فراز و فرود داشتند. همه هم تجربه کردند که این موج‌ها کاملا به رفتارهای ما بستگی داشته است. در همه کشورها، ‌ آن‌هایی که محدودیت اعمال کردند و جلوی شیوع بیماری و بستری را گرفته‌اند، ‌ اما به محض اینکه مقداری محدودیت رها شده، مجددا بیماری شیوع پیدا می‌کند.

اینکه بگوییم موج دیگری را تجربه نمی‌کنیم، ‌ فکر عبثی است. زیرا نموداری که اکنون در کل دنیا می‌بینیم، نشان می‌دهد که همچنان آمار شیوع بالاست. از طرف دیگر در کشورهایی که تقریبا بالای ۵۰ درصد واکسیناسیون‌شان را انجام دادند، می‌بینیم که آمار بستری و حتی فوتی‌شان به شدت کاهش پیدا کرده است و این یک نقطه امیدی است که باید هر چه سریع‌تر واکسیناسیون‌مان را به یک حد قابل قبول برسانیم ودرعین حال عوامل دیگر هم باید کمک کنند؛ یعنی هم محدودیت‌هایی که ایجاد می‌کنیم و هم اینکه آمار واکسیناسیون افزایش یابد که از موج‌های بعدی پیشگیری کنیم.

وی گفت: درباره بحث درمان هم اگر خدایی نکرده قرار باشد رعایت پروتکل‌ها اتفاق نیفتد و ویروس‌هایی هم شیوع یابند که قدرت سرایت‌شان بیشتر باشد و ظرفیت بیشتری از بیماری را داشته باشند، واقعا کار مشکل می‌شود. به طوری که هم فشار زیادی بر روی کادر درمان وارد می‌شود و هم بستری‌ها افزایش می‌یابد.

دیدید که در موج چهارم با این حجم از آمار بستری، باز هم نظام سلامت این انعطاف را داشت و پیش‌بینی‌هایی را انجام داده بود و خودش را تطابق داد، ‌ اما به هر حال هرچه فشار بیشتر شود، ‌ مدیریت بیماری و مراقبت کاهش یافته و خدایی‌نکرده مرگ‌ومیر افزایش می‌یابد. در مجموع پیش‌بینی‌های لازم در این زمینه‌ها مرتبا انجام می‌شود؛ هم در ایجاد تخت آی‌سی‌یو و هم اکسیژن که برای ما خیلی مهم است و وقتی هوا گرم می‌شود، با افزایش بستری، هر لیتر در دقیقه‌ای که اکسیژن مصرف می‌شود، شرط حیات و بهبود بیمار بوده و براین اساس ایجاد سانتر اکسیژن مدنظر است. در عین حال بحث بودجه و… نیز وجود دارد.

لاری ادامه داد: از طرف دیگر زمانیکه موج بیماری ایجاد می‌شود، خدمات دیگر بیمارستان‌ها و به تبع آن منابع مالی آن‌ها کاهش می‌یابد. در عین حال بیمارستان‌ها برای “رمدسیویر” نگران بودند که با بیمه سلامت صحبت شد تا آن‌ها بتوانند سهم‌شان را زودتر پرداخت کنند و معاونت توسعه بتواند مبالغ را در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دهد تا دانشگاه‌ها هم بتوانند داروهای مورد نیاز را تهیه کنند. سازمان غذا و دارو هم کمک کرد که داروها در دسترس باشند. همه این موارد پیش‌بینی می‌شود که کمتر با مشکل مواجه شویم، اما واقعا باید بیشتر پروتکل‌ها را رعایت کنیم؛ چرا که اگر موج بعدی خدایی نکرده با ویروس‌های جهش‌یافته باشد، ‌ ممکن است بسیار ناگوارتر باشد.

کاهش سطح رعایت پروتکل‌ها به ۶۲ درصد
بیشترین سطح ابتلا در مهمانی‌ها و تجمعات
لاری درباره درصد رعایت پروتکل‌ها در کشور، گفت: در حال حاضر سطح رعایت پروتکل‌ها ۶۲ درصد است. در حالی که ما قبلا تا ۸۵ درصد هم رعایت پروتکل‌ها را داشتیم. مجددا همه باید تلاش کنیم تا سطح رعایت پروتکل‌ها را افزایش دهیم. باید توجه کرد که بیشترین ابتلا در مناطقی بوده که مهمانی یا تجمع برگزار شده است. در منازل که تجمع کردند، عروسی برگزار کردند، مراسم عزاداری بوده و افراد باهم ارتباط نزدیک داشتند و… در آنجا قطعا انتقال بیماری را به صورت ۸۰ تا ۹۰ درصد داشتیم؛ به طوری که در یک جمع ۲۰ نفری حتی در فضای باز هم که بوده ۱۹ نفر درگیر شدند. این قدرت سرایت ویروس را نشان می‌دهد و بر همین اساس رعایت پروتکل‌ها بسیار حائز اهمیت است.

پیشنهادات وزارت بهداشت برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری
وی در ادامه صحبت‌هایش درباره دستورالعمل‌های انتخابات ریاست جمهوری و احتمال برگزاری تجمعات و میتینگ‌ها، گفت: وزارت بهداشت پیشنهاداتش را درباره انتخابات ارائه داده است که تبلیغات انتخابات در بستر مجازی انجام شود. قطعا هرگونه تجمع و میتینگ‌هایی که حضوری باشد، می‌تواند منجر به اشاعه بیماری شود و خدایی نکرده ممکن است بر روی خود انتخابات هم تاثیر بگذارد؛ به طوری که به هر حال اگر بیماری شیوع بیشتری یابد، خدایی نکرده حضور مردم را دچار مشکل می‌کند.

معمولا وزارت بهداشت همه پیشنهادات را ارائه می‌دهد و این پیشنهادات در قرارگاه مورد بررسی قرار گرفته و به ستاد ملی کرونا رفته نهایتا باید ببینیم که مصوبه ستاد در این زمینه چه می‌شود. به هر حال پیش از هر رویدادی پیش‌بینی‌های لازم انجام شده، پروتکل‌های آن انجام شده و در اختیار قرارگاه و ستاد گذاشته می‌شود.

افزایش سرعت واکسیناسیون از تیر ماه
لاری درباره احتمال کند شدن روند واکسیناسیون با توجه به نزدیکی انتخابات، ‌ افزود: در عین حال در حال حاضر عمده واکسیناسیون در مراکز بهداشتی انجام می‌شود و خیلی در پایگاه‌های تجمیعی مانند مدارس و… اتفاق نمی‌افتد.

البته برای واکسیناسیون دستورالعملی داریم که ورزشگاه‌ها، مدارس و… در اختیار قرار گیرند، اما بحث سرعت واکسیناسیون برای ما مساله‌ای حیاتی است و وزارت بهداشت برنامه‌ریزی خودش را در زمینه واکسیناسیون دارد و رییس جمهور هم تاکید کردند که در هیچ شرایطی سرعت واکسیناسیون کم نشود؛ به ویژه اینکه محموله‌های جدیدی در راه است و به زودی در تیر ماه واکسن‌های داخلی‌مان تولید شده و سرعت واکسیناسیون بالا می‌رود.

سیاستی مبنی بر این وجود ندارد که انتخابات خدایی نکرده روند واکسیناسیون را مختل کند، بلکه تمهیداتی داریم که از نیروهای بسیج و هلال احمر هم کمک بگیریم تا هم مراقبت‌های بهداشتی دیگر مغفول نماند و در حوزه واکسیناسیون در مقیاس وسیع بتوانند به ما کمک کنند و دقت هم زیاد شود. در عین حال نظارت‌ها بیشتر می‌شود و مرتبا این اقدامات انجام می‌شود تا این روند متوقف نشود. زیرا هر یک مرگ برایمان مهم است و هر یک واکسنی که زودتر تزریق شود، قطعا می‌تواند بر روی کاهش مرگ و میر و انتقال زنجیره عفونت موثر باشد.

وی درباره افراد دخیل در واکسیناسیون کرونا، گفت: در حال حاضر فقط از نیروهای بهداشتی برای واکسیناسیون استفاده می‌شود و اگر قرار شود که در این زمینه از نیروهای بسیجی یا هلال احمر استفاده شود، ‌ از آنجایی که گام پنجم طرح شهید سلیمانی را پیش می‌بریم، ‌ قطعا با پرداخت حق‌الزحمه‌هایی به این افراد همراه خواهد بود که قبلا هم به دلیل رهگیری‌ها و نظارت‌هایی که انجام می‌دادند، منابع مالی پرداخت می‌شد و به همین صورت پیش می‌رود و فعلا نیازی نیست که نیروی اضافه‌تری داشته باشیم. درباره نیروهای بسیجی و هلال احمر هم باید برنامه‌ریزی شود که آیا می‌خواهند از این نیروها در واکسیناسیون استفاده کنند یا اینکه نیروهای بهداشتی واکسیناسیون را انجام دهند و نیروهای بسیجی و هلال احمر، کار رهگیری و بیماریابی را انجام دهند. در عین حال سیستم بهداشتی تجربه واکسیناسیون در مقیاس‌های وسیع را داشته و در این زمینه کم‌تجربه نبوده و نگران نیستیم.

از محل جرایم کرونا چقدر به حساب وزارت بهداشت واریز شد؟
انصراف وزارت بهداشت از دریافت مبالغ جرایم کرونا
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه صحبت‌هایش درباره وضعیت اخذ جرائم متخلفان کرونا و محل واریز این جرائم نیز به ایسنا گفت: سال گذشته تنها دو میلیون از محل این جرائم به وزارت بهداشت داده شد. در حالی که طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا قرار بر این بود ۵۰ درصد جرائم به نیروی انتظامی تعلق گیرد و ۵۰ درصد هم به حساب وزارت بهداشت واریز شود که هم نیروی انتظامی و هم وزارت بهداشت انصراف دادند و در حال حاضر همه جرائم به سازمان برنامه و بودجه می‌رود.

وی در این باره گفت: در عین حال از ابتدای فروردین تاکنون، میزان جرائم از محل طرح محدودیت شبانه که مبلغ جریمه آن ۲۰۰ هزار تومان است، یک میلیون و ۸۲ هزار ۵۴۴ مورد بوده است. همچنین جرائم محل ورود به شهرهای نارنجی که ۵۰۰ هزار تومان جریمه داشته، تعداد ۱۵۷ هزار و ۹۷۳ مورد بوده است، ‌ تعداد جریمه ورود به شهرهای قرمز هم که یک میلیون تومانی بوده، ۲۷۷ هزار و ۱۱۶ بوده است.

پروتکل‌های سختگیرانه برای برگزاری آزمون‌های حضوری
بازدید ماموران وزارت بهداشت از حوزه‌های امتحانی
لاری درباره وضعیت پروتکل‌های برگزاری آزمون‌ها نیز گفت:‌ برای آزمون‌ها دستوری در ستاد ملی صادر شد و رییس جمهور اعلام کردند که پروتکل‌ها مجددا بازنگری شود. طبق آخرین اطلاعات چند موضوع دیده شده است؛ اولا اینکه به پرسنل آموزش و پرورش آموزش‌هایی از سوی وزارت بهداشت داده شده و در عین حال یک برنامه آموزشی هم برای مراقبین وزارت بهداشت برگزار شده است. همچنین قرار شده که قبل از آزمون ما حوزه‌ها را بازدید کنیم و اگر حوزه‌ای از سوی نیروهای ما تایید نشد، آن حوزه از رده خارج شود.

در عین حال تا حد امکان آزمون‌ها در فضاهای باز برگزار شود. روزی هم که پایه‌های نهم و دوازدهم امتحان دارند، ‌ هیچ گروه دیگری نباید در مدرسه حضور داشته باشند. بنابراین یکسری پروتکل‌های بسیار سختگیرانه‌تر تدوین و ارائه شده و آموزش‌ها هم در حال انجام است. بر روی حوزه‌ها هم از قبل نظارت جدی باید انجام شود. قبلا هم سایتی داشتیم که افراد مبتلایی که آزمون داشتند، خودشان اعلام می‌کردند.