چرا ماهیچه های بدن تحلیل می روند؟

بسیاری از افراد در طول زندگی خود با پدیده کاهش رفتن عضلات و ماهیچه ها رو به رو می شوند که این موضوع در حالت عادی متاثر از تغذیه و کمبود ورزش بوده و در حالت حاد نیز عارضه ای به نام آتروفی عضلانی است.

آتروفی (Atrophy) یا کاهیدگی به معنی تحلیل رفتگی اندازه سلول، بافت یا عضوی که به رشد کامل طبیعی خود رسیده باشد، در مقابل، هیپوپلاسیا (hypoplasia) کاهش اندازه سلول، اندام یا بافتی که به بلوغ طبیعی نرسیده باشد، است.

در ایران گاهی برای تعریف این بیماری از اصطلاحی به نام آترونی نیز استفاده می شود. هنگامی که این عارضه به علت بیماری دیگر یا از دست دادن تغذیه ایجاد شود، آن را آتروفی پاتولوژیک (pathological atrophy) می نامند.

در این بیماری تعداد سلول های عضو درگیر تغییری نکرده بلکه اندازه و محتویات آن ها کاهش پیدا می کنند اما گاهی به طور غیر دقیق و غیر علمی به مواردی که کاهش حجم بافت ها با کاهش تعداد سلول ها همراه بوده نیز آتروفی گفته می شود که این تعریف، صحیح نیست.به گزارش سیناپرس، آتروفی در همه بافت ها و اعضای بدن انسان می تواند رخ دهد و حتی این عارضه در مغز و اختلالات شناختی نیز اتفاق می افتد که نمونه آن در بیماری ام اس دیده می شود. در دوران یائسگی نیز گاهی به دلیل از دست رفتن تحریک هورمونی در زنان، آتروفی رخ می دهد.

آتروفی لزوماً یک بیماری خطرناک نیست و نمونه هایی از آتروفی به عنوان بخشی از پیشرفت طبیعی بدن در روند رشد رخ می دهد. برای نمونه کاهش و انقباض تیموس (thymus) در اوایل کودکی و لوزه ها در نوجوانی نوعی آتروفی به حساب می آیند. از دست دادن دندان ها، مو و نازک شدن پوست که باعث ایجاد چین و چروک شده، تضعیف عضلات، از دست دادن وزن در اندام و فعالیت شدید ذهنی نمونه های دیگری از آتروفی در سنین پیری محسوب می شوند.

شایع ترین نمونه آتروفی، آتروفی عضلانی است که با قطع تحرک بدنی، بدن دیگر برای تغذیه و حفظ آن انرژی صرف نکرده و شروع به تجزیه و باز یافت آن می کند، در نتیجه اندازه و قدرت عضله کم می شود و با داشتن ورزش و تحرک بدنی می توان از ایجاد آن جلوگیری کرد. ورزش های اختصاصی و فعالیت های درمانی فیزیو تراپ ها می تواند در پیشگیری از آتروفی عضلانی مؤثر باشد.

رژیم غذایی غنی از میوه و سبزی ها (منابع غنی منیزیم)، غذاهای کم چرب و مصرف کافی پروتئین ها از طریق مصرف آجیل ها، گوشت ها، تخم مرغ و لبنیات به عنوان مهم ترین ترکیبات سازنده عضلات می توانند مانع از ایجاد آتروفی عضلانی شده یا از پیشرفت آن پیشگیری کند.

چرا عضلات تحلیل می روند؟

عواملی چون تغذیه نامناسب، گردش خون ضعیف، تغییرات هورمونی، از دست رفتن عصب هر ارگانی، افزایش آپوپتوز (apoptosis) یا مرگ سلول ها، عدم تحرک و کاهش فعالیت بدنی و ورزش می تواند در بروز بیماری آتروفی مؤثر باشد. به گزارش سیناپرس، اگر تحرک بدنی به دلایلی برای یک بخش یا کل بدن قطع شود، بدن دیگر نمی خواهد برای تغذیه و حفظ آن انرژی صرف کند بنابراین شروع به تجزیه کردن و بازیافت آن کرده، در نتیجه اندازه و قدرت عضله کاهش پیدا می کند.

بیماری هایی مانند سرطان و ایدز نیز سبب ایجاد سندروم مضری در بدن به نام cachexia می شوند که در اثر آن بیماری آتروفی به ویژه آتروفی عضلانی ایجاد می شود. نارسایی احتقانی قلب و بیماری کبدی نیز از بیماری هایی محسوب شده که باعث ایجاد و پیشرفت بیماری آتروفی می شوند. در اثر گچ گرفتن ناشی از شکستگی نیز ممکن است آتروفی عضلانی اتفاق بیافتد که تحلیل و کوچک شدن عضلات را به دنبال خواهد داشت.

مطالعات جدید انجام شده در رابطه به عارضه آتروفی نشان می دهند که داشتن تمرین های ذهنی و جسمی می تواند از بروز ضعف و آتروفی به ویژه نوع عضلانی آن در زمانی که انجام حرکات فعال ممنوعیت دارد جلوگیری کند.به گزارش سیناپرس، مقایسه تأثیر تمرین ذهنی و انقباض ایزومتریک بر افزایش قدرت عضلانی نشان دهنده پیشگیری از ایجاد بیماری آتروفی ناشی از بی تحرکی مطلق است و معرفی این روش نوین به پزشکان و درمانگران می تواند در جلوگیری از ابتلا به این بیماری و حتی درمان مبتلایان کمک کند.

در پژوهش های جدید همچنین مشخص شده است نوعی دارو وجود دارد که از تحلیل عضلات در بیماران بی تحرک جلوگیری می کند. در واقع اثر این دارو روی موش ها نشان داده که فعالیت پروتئین موجود در عضله که در ایجاد آتروفی اثر دارد، مسدود می شود.

چگونه از بروز آتروفی مطلع شویم؟

ضعف اندام و مشکلات تعادلی، ناهماهنگی بین عضلات، بی حسی و سوزن شدن پاها و دست ها و پیشروی این حس از نشانه های آتروفی هستند که گاهی به شکل بروز مشکل در تکلم، از دست دادن حافظه، احساس خستگی مفرط، ورم منطقه آسیب دیده و … ظاهر می شوند که تمامی این موارد می توانند علائم آتروفی به حساب آیند. بنابراین توصیه می شود هر زمان سر دردهای شدید، نوسان در هوشیاری، ضعف و عدم توانایی در حرکت بخشی از بدن، مشکل در ادای کلمات و سخن گفتن، تغییر در دید چشم و یا چشم درد ناگهانی را در خود یا اطرافیان خود مشاهده کردید بلافاصله باید به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.

به طور کلی درمان آتروفی عضلانی از طریق ورزش و فعال بودن در فعالیت های عادی روزانه امکان پذیر است. در آتروفی عضلانی نوروژنیک (عصبی)، عضله باید به منظور حفظ توده عضلانی، به طور مصنوعی با استفاده از تحریک الکتریکی، ورزش داده شود. به گزارش سیناپرس، به طور کلی دو نوع روش درمانی الکترومیوگرافی بیوفیدبک و تحریک الکتریکی در جلوگیری از آتروفی به ویژه آتروفی عضلانی که در اثر بی حرکتی اندام های تحتانی اتفاق می افتد، مؤثر است. گاهی اوقات بیماری آتروفی به حدی پیشرفت کرده که درمان آن امکان پذیر نخواهد بود. در مواردی کمیاب نیز برای اصلاح انقباض عضله، بیمار نیازمند جراحی می شود.

باورهای غلط

داروهای افزایش حجم عضلات در بدن سازی بدون عارضه هستند: مصرف دارو هـای بدن سازی همچون اسـتروئید های آنابولیک موجب افزایش توده عضلانی و بهبود شکل ظاهری بدن می شود در حالی که عوارض بسیار زیادی را به دنبال خواهد داشت که آتروفی بیضه ها و کاهش تمایلات جنسی مردانه نمونه ای از آن ها است.

آتروفی را می توان خودسرانه درمان کرد: این باور نیز غلط بوده و در صورت مواجه شدن با علائم ضعف و تحلیل در هر یک از بافت ها، عضلات یا اندام خود، حتماً به پزشک مراجعه کرده و در صورت نیاز به انجام ورزش نیز، این ورزش باید توسط فیزیوتراپ پیشنهاد شود.