اصطلاح قارچ پا (Foot Fungus) به عفونت های قارچی سطحی پا اشاره دارد. این عفونت ها می توانند لایه های خارجی پوست، مو و ناخن ها را تحت تاثیر قرار دهند. دو مورد از شایعترین عفونت های قارچی پا شامل تینئا پدیس و اونیکومایکوزیس می شوند.
عفونت قارچی پا به طور معمول به تینئا پدیس ارجاع می شود که به نام پای ورزشکار یا کرم حلقوی پا نیز شناخته می شود. این شرایط به طور معمول عفونت پوستی پا یا انگشتان را توصیف می کند.
اگر فردی به یک عفونت قارچی ناخن مبتلا باشد، احتمالا از نوع اونیکومایکوزیس است که به نام تینئا آنگویم نیز شناخته می شود.
دلایل
قارچ یا ارگانیسم های دیگر که موجب این عفونت ها می شوند، عبارتند از:
تینئا پدیس
تینئا پدیس به واسطه قارچ های درماتوفیت رخ می دهد. اینها قارچ هایی هستند که برای رشد به کراتین نیاز دارند و می توانند موجب عفونت هایی روی پوست، مو و ناخن ها شوند. قارچ هایی که به طور معمول موجب تینئا پدیس می شوند، عبارتند از:
– تریکوفیتون روبروم
– اپیدرموفیتون فلوکوزوم
– تریکوفیتون اینتردیجیتال
اونیکومایکوزیس
اونیکومایکوزیس می تواند به واسطه ارگانیسم های زیر رخ دهد:
– درماتوفیت ها، مانند تریکوفیتون روبروم، تریکوفیتون اینتردیجیتال
– مخمرها، مانند کاندیدا آلبیکانس
– کپک ها، مانند اسکوپولاریوپسیس برویکالیس
در کدام قسمت های پا رخ می دهد؟
هر دو عفونت در بخش های مختلف پا رخ می دهند:
تینئا پدیس
تینئا پدیس به طور معمول بین انگشتان پا آغاز می شود. این عفونت به طور خاص بین انگشت های چهارم و پنجم پا شایع است. برخی افراد از اصطلاح پای ورزشکار برای تعریف هر گونه التهاب بین انگشتان پا استفاده می کنند.
تینئا پدیس می تواند به کناره های پا و کف پا و همچنین پاشنه پا نیز گسترش یابد. در برخی موارد، تینئا پدیس می تواند در ترکیب با یک عفونت قارچی کشاله ران، دست ها، ناخن ها یا هر دو رخ دهد.
اونیکومایکوزیس
اونیکومایکوزیس ممکن است یک ناخن پا یا ناخن انگشت دست یا چندین ناخن را درگیر کند. به طور معمول، اونیکومایکوزیس ناخن انگشت بزرگ پا و انگشت کوچک پا را تحت تاثیر قرار می دهد.
عوامل خطر
عوامل خطر برای هر دو عفونت ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تینئا پدیس
در شرایطی که تینئا پدیس می تواند در هر فردی از جمله کودکان و افراد مسن رخ دهد، اما به طور معمول در مردان و بزرگسالان جوان دیده می شود.
از دیگر عوامل خطر برای تینئا پدیس عبارتند از:
– کفشی که کل پا را فرا می گیرد، مانند چکمه های سنگین یا کفش های ورزشی
– تعریق بیش از حد
– شرایط سلامت زمینه ای، مانند دیابت
– برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها یا داروهایی که برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده می شوند
– محیط های گرم و مرطوب
– راه رفتن پابرهنه در مکان های عمومی، مانند رختکن
– پوشیدن جوراب و کفش هایی با تهویه ضعیف
– قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آب
– حضور در برخی فعالیت های ورزشی، مانند مسابقات ماجراجویانه
اونیکومایکوزیس
عوامل خطر برای اونیکومایکوزیس عبارتند از:
– سن بالا
– عفونت قارچی درمان نشده
– محیط های گرم و مرطوب
– قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آب
– آسیب دیدگی پیشین به ناخن
– بیماری های التهابی ناخن
– برخی فعالیت های ورزشی
– تعریق بیش از حد
– سیستم ایمنی سرکوب شده
– کفش یا جورابی با تهویه نامناسب
– شرایط سلامت زمینه ای، مانند دیابت یا سوریازیس
– چاقی
علائم
علائم هر دو عفونت ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تینئا پدیس
تینئا پدیس یک توزیع یا الگوی عادی ندارد و می تواند فقط یک پا یا هر دو پا را درگیر کند. از جمله علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– پوست خارش‌دار، لایه لایه یا پوسته پوسته بین انگشتان پا، به طور معمول در فضای بین انگشتان چهارم و پنجم
– پوسته پوسته شدن کف و کناره های پا
– تاول هایی با اندازه کوچک یا متوسط در قسمت داخلی پا
در شرایطی که غیرمعمول است، فرد مبتلا به تینئا پدیس ممکن است با ترشح بین انگشتان پا یا شکل گیری زخم مواجه شود.
از دیگر علائم ابتلا به تینئا پدیس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– پوست مرطوب و لایه لایه
– بوی نامطبوع
– ضخیم شدن پوست
– تغییر رنگ پوست و سفید، زرد یا سبز به نظر رسیدن آن
اونیکومایکوزیس
از جمله علائم اونیکومایکوزیس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– یک رگه سفید یا زرد در یک سمت ناخن
– پوسته پوسته شدن زیر ناخن
– بلند شدن انتهای ناخن و قرار نگرفتن درست آن روی انگشت پا یا دست
– تکه های سفید روی صفحه ناخن
– آسیب دیدگی یا تخریب ناخن
– تغییر رنگ ناخن
– شکاف ناخن
– ضخیم شدن ناخن
تشخیص
تشخیص هر دو عفونت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تینئا پدیس
پزشک پای فرد را معاینه کرده و نشانه های مشخص تینئا پدیس را بررسی خواهد کرد. وی ممکن است کشاله ران، دست ها، و ناخن ها را برای بررسی هر نشانه ای از عفونت قارچی در این قسمت ها معاینه کند.
پزشک ممکن است نمونه هایی از پوست را برای آزمایش ارسال کند. نمونه ها برای تایید وجود عفونت قارچی بررسی خواهند شد.
ممکن است برای تایید تشخیص به آزمایش های بیشتری نیاز باشد. در این صورت، پزشک ممکن است نمونه ای را برای آزمایش کشت قارچ به آزمایشگاه ارسال کند.
اونیکومایکوزیس
مشابه با تینئا پدیس، پزشک ناخن یا ناخن های تحت تاثیر قرار گرفته را معاینه خواهد کرد و در پی نشانه های مشخص اونیکوکایکوزیس خواهد بود.
آزمایش های تشخیصی ممکن است شامل یک آزمایش کشت قارچ شوند.
پیشگیری
برای پیشگیری از این عفونت ها می توان نکته های زیر را مد نظر قرار داد:
تینئا پدیس
آکادمی انجمن درماتولوژی آمریکا موارد زیر را برای پیشگیری از ابتلا به تینئا پدیس یا پای ورزشکار توصیه کرده است:
– پوشیدن صندل یا کفشی که کل پا را در بر نمی گیرد در مکان های عمومی، مانند رختکن
– خشک نگه داشتن پا
– شستشو و خشک کردن روزانه پا
– پوشیدن جوراب های تهیه شده از پارچه های طبیعی
– استفاده متناوب از کفش هایی که هر روز پوشیده می شوند
– به اشتراک نگذاشتن پوشاک یا کفش با دیگران
اونیکومایکوزیس
آکادمی انجمن درماتولوژی آمریکا موارد زیر را برای پیشگیری از اونیکومایکوزیس توصیه کرده است:
– پوشیدن صندل یا فلیپ فلاپ ها هنگام گرم شدن هوا
– پوشیدن یک جفت جوراب تمیز در هر روز
– در صورت امکان استفاده متناوب از کفش در هر روز
– کوتاه نگه داشتن ناخن ها
– ضد عفونی کردن ناخن گیر پیش از استفاده
– خشک و تمیز نگه داشتن پا
– مرطوب کردن پوست اطراف ناخن ها به طور منظم
درمان
گزینه های درمان برای هر دو عفونت ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تینئا پدیس
پوشیدن کفشی مناسب و شستشو و خشک کردن منظم پا از جمله اقداماتی هستند که برای درمان تینئا پدیس باید مد نظر قرار داد.
پزشک ممکن است یک داروی ضد قارچ موضعی مانند کرم میکونازول را برای درمان موثرتر تینئا پدیس تجویز کند. به طور معمول، دو تا چهار هفته طول می کشد تا کرم تاثیر خود را بگذارد، اما اگر عفونت خفیف باشد ممکن است سریعتر نیز عمل کند.
اگر درمان موضعی موثر نباشد، پزشک ممکن است داروی ضد قارچ خوراکی مانند تربینافین یا فلوکونازول را تجویز کند. مدت زمان و دوز به شدت عفونت بستگی خواهد داشت.
اونیکومایکوزیس
درمانی های خانگی برای اونیکومایکوزیس شامل شستشوی منظم پوست اطراف ناخن و تمیز و خشک نگه داشتن پا می شوند.
مطالعه ای قدیمی نشان داد که درمان اونیکومایکوزیس با پمادهای منتول شده اثر مثبتی در ۸۳ درصد شرکت کنندگان داشته است. برخی افراد نیز فکر می کنند که روغن درخت چای به درمان قارچ ناخن کمک می کند. با این وجود، پژوهش ها در این زمینه محدود هستند.
کرم های ضد قارچ موضعی برای عفونت های خفیف شامل آمورولفین و سیکلوپیروکس می شوند. مدت زمان و دوز مصرف به نوع دارو بستگی خواهد داشت.
به گفته آکادمی انجمن درماتولوژی آمریکا، قرص های ضد قارچ نسبت به کرم های موضعی از نرخ بهبود بالاتری برخوردار هستند. همچنین، آنها سریعتر عمل کرده، از این رو نیازی نیست فرد برای چند ماه آنها را مصرف کند.
اگر عفونت شدید باشد، پزشک ممکن است برداشتن ناخن را توصیه کند. این کار از طریق عمل جراحی یا به صورت شیمیایی انجام می شود. در هر صورت، ناخن می تواند دوباره رشد کند.
به تازگی، دانشمندان استفاده از لیزر برای درمان اونیکومایکوزیس را آزمایش کرده اند. اگرچه متخصصان لیزر را روشی بی خطر عنوان کرده اند، اما می تواند موجب مقداری درد و خونریزی شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
در صورت مشاهده هر گونه تغییر در پوست یا ناخن های پای خود، از جمله موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
– خارش
– تغییر رنگ
– تغییر در بافت
همچنین اگر درمان های خانگی به بهبود شرایط منجر نشود باید به پزشک مراجعه کرد.
